درمان کم شنوایی بدون سمعک

کم شنوایی یکی از شایع ترین اختلالات ارتباطی است که می تواند در هر سن و مرحله ای از زندگی رخ دهد. این اختلال نه تنها بر توانایی فرد در درک گفتار و اصوات محیطی تاثیر می گذارد، بلکه پیامدهای مهمی بر کیفیت زندگی، عملکرد اجتماعی، سلامت شناختی و وضعیت روانی فرد دارد. بسته به نوع و شدت آسیب، کم شنوایی ممکن است موقت یا دائمی، پیشرونده یا ثابت، و یک طرفه یا دوطرفه باشد.

در بسیاری از موارد، سمعک رایج ترین ابزار توانبخشی برای مدیریت کم شنوایی است؛ با این حال، همه بیماران امکان یا نیاز فوری به استفاده از سمعک ندارند. حتی در مواردی که نیاز به سمعک وجود دارد، بررسی دقیق علت زمینه ای کم شنوایی و انتخاب درمان مناسب اهمیت زیادی دارد؛ چرا که برخی افراد به دلیل شرایط پزشکی، فرهنگی یا اقتصادی ممکن است نتوانند از سمعک استفاده کنند یا ابتدا به دنبال ارزیابی گزینه های دیگر باشند.

به همین دلیل، بسیاری از بیماران هنگام آغاز فرایند درمان، علاوه بر بررسی روش های غیرسمعکی، درباره قیمت سمعک نیز پرس وجو می کنند تا در صورت نیاز آینده، دید روشنی نسبت به انتخاب و هزینه های احتمالی داشته باشند.

چرا شناخت و درمان کم شنوایی بدون سمعک اهمیت دارد؟

از قدیم گفته اند که پیشگیری بهتر از درمان است در این مورد هم این موضوع صدق می کند اهمیت شناخت و درمان کم شنوایی بدون سمعک عبارت است از:

1. پیشگیری از آسیب دائمی شنوایی
2. حفظ و رشد گفتار و زبان در کودکان
3. بهبود عملکرد اجتماعی و شغلی
4. کنترل و درمان بیماری های عامل کم شنوایی مثل اوتیت میانی، اتو اسکلروز ،کلستاتوم، انسداد مجرای گوش خارجی
5. کاهش هزینه های اضافی و جلوگیری از درمان های غیر ضروری

آمار و وضعیت جهانی کم شنوایی

بر اساس داده های اخیر،

بیش از یک و نیم میلیارد نفر در سراسر جهان که تقریباً ۲۰ درصد از جمعیت جهان می باشد دارای نوعی از انواع کم شنوایی می باشد. از این تعداد حدود ۴۳۰ میلیون نفر دچار کم شنوایی ناتوان کننده که میزان آن از متوسط به بالا هست، یعنی کم شنوایی که اگر درمان نشود، احتمال دارد زندگی روزمره فرد و ارتباطات بیمار را مختل بکند.

در میان کودکان نیز تقریباً ۳۴ میلیون کودک در سراسر دنیا دچار کم شنوایی هستند. ۶۰ درصد از این کودکان کم شنوایی قابل پیشگیری دارند. مثلاً کم شنوایی که ناشی از عفونت گوش، عفونت های ویروسی در دوران کودکی، زایمان یا سایر عوامل قابل کنترل است.

شیوع کم شنوایی با بالاتر رفتن سن افزایش پیدا می کند، به طوری که حدود ۳۰ درصد از افراد بالای ۶۰ سال دارای درجاتی از کم شنوایی می باشند.

به گزارش سازمان بهداشت جهانی:

مهم ترین عامل کم شنوایی با بالاتر رفتن سن پیرگوشی می باشد که کم شنوایی مزمن و ناتوان کننده ایجاد می کند.

روش های درمانی بدون سمعک

برای درمان کم شنوایی راه های مختلفی وجود دارد که پزشک شما بر اساس نوع آن بهترین راه و شیوه درمان را برای شما انتخاب میکند گاهی ممکن است درمان کم شوایی با یک تزریق انجام شود گاهی به روش های دیگر که عبارتند از:

۱ـ درمان های دارویی

درمان دارویی یکی از روش های مناسب برای درمان کم شنوایی می باشد و طبق نظر پزشک و شرایط بیماران روش های درمان متفاوت می باشند و عبارتند از موارد زیر:

آنتی بیوتیک ها:

در بیماری هایی مثل اوتیت خارجی چرکی، اوتیت میانی مزمن از داروهای آنتی بیوتیک استفاده می شود،که باعث کاهش التهاب و بازگشت انتقال طبیعی صدا گوش داخلی و جلوگیری از آسیب به زنجیره استخوانی می گردد .

کورتیکو استروئیدها:

در مواردی مثل افت های ناگهانی شنوایی یا سکته گوش یا بیماری های خود ایمنی گوش داخلی از این داروها استفاده می شود. این داروها باعث کاهش التهاب عصب شنوایی و گوش داخلی و بازگرداندن شنوایی می شود.

ضد احتقان ها و آنتی هیستامین ها:

در موارد اختلال عملکرد شیپور استاد که تهویه گوش میانی به هم می خورد از این داروها استفاده می شود.

2- درمان های جراحی:

در بسیاری از موارد کم شنوایی انتقالی درمان اصلی جراحی می باشد.
مهمترین روشهای جراحی استابدکتومی در بیماری اتو اسکلروز ، ماستویداکتومی و تمپانوپلاستی در اوتیتهای میانی مزمن و جراحی های کلستاتوم می باشد.

3- توانبخشی و مداخلات ادیولوژیک غیر سمعکی:

تربیت شنیداری, که باعث تقویت پردازش شنوایی،و افزایش توانایی درک گفتار در محیط های شلوغ می گردد.

مدیریت محیط شنیداری:

با استفاده از مواد جاذب صوت در محیط و بهبود فاصله و زاویه مکالمه و نور و دید بهتر برای لب خوانی و کاهش نویز محیط باعث بهبود مهارت های ارتباطی فرد می شویم.

آموزش مهارت های ارتباطی:

با استفاده از لب خوانی و تکنیک های اصلاح گفتار در محیط های شلوغ می توان باعث بهبود ارتباط بیمار شد.

روش های نوین درمان کم شنوایی با استفاده از سلول های بنیادی

در سال های اخیر درمان کم شنوایی با استفاده از سلول های بنیادی به عنوان یکی از امیدوار کننده ترین روش های درمانی نوین مورد توجه قرار گرفته است. هدف اصلی این روش ترمیم یا بازسازی سلول های آسیب دیده گوش خارجی به ویژه سلول حساسه حلزون و نورون های شنوایی است که در کم شنوایی حسی عصبی نقش حیاتی دارد.

سلول های بنیادی دارای قابلیت تبدیل به انواع سلول های عملکردی گوش داخلی هستند،به این روند باعث بازسازی سلول های آسیب دیده و ترمیم نورون های شنوایی می شود. همچنین با بهبود انتقال سیگنال های شنوایی به مغز از روند پیشرفت کم شنوایی جلوگیری می شود.

انواع سلول های بنیادی در درمان کم شنوایی

درمان کم شنوایی حسی عصبی با سلول های بنیادی با هدف جایگزینی یا بازسازی سلول های مویی آسیب دیدهٔ حلزون و نورون های شنوایی انجام می شود. محققان با استفاده از سلول های بنیادی جنینی یا پرتوان القایی (iPSC) موفق شده اند در مدل های حیوانی سلول های مویی جدید و عملکردی تولید کنند که شنوایی را به طور قابل توجهی بهبود می بخشد.

این روش هنوز در مرحلهٔ تحقیقات پیش بالینی و کارآزمایی های اولیهٔ انسانی است و چالش هایی مانند بقای سلول، جلوگیری از تومور و اتصال صحیح به عصب شنوایی دارد. با این حال، نتایج بسیار امیدوارکننده است و انتظار می رود در دههٔ آینده اولین درمان های سلول درمانی یا بازسازی کننده برای کم شنوایی به بازار برسند.

روش های انتقال سلول های بنیادی به گوش

انتقال سلول های بنیاد به گوش برای درمان کم شنوایی به دو روش زیر انجام می شود:

1. تزریق داخل مجرای گوش میانی از طریق تزریق داخل دریچه گرد گوش داخلی
2. کاشت سلول در فضاهای خاص حلزون توسط میکروکاتترها

درمان کم شنوایی از طریق ژن درمانی

ژن درمانی هم یکی از درمان های نوین در زمینه درمان غیر سمعکی کم شنوایی می باشد. که هدف آن اصلاح ،جایگزینی یا فعال سازی ژن آسیب دیده در ساختار گوش داخلی می باشد. این روش به ویژه برای کم شنوایی های ژنتیکی و حسی عصبی که ناشی از اختلال عملکرد نورون های حلزون یا سلول های حسی حلزون هستند کاربرد دارد.

روش های ژن درمانی

همانطور که در قسمت قبل توضیح دادیم ژن درمانی نیز یکی دیگر از روش های درمان کم شنوایی گوش است و با روش های مختلفی که در این قسمت آورده شده است انجام می شود که عبارتند از:

۱ـ جایگزینی ژن

در این روش نسخه سالم ژن با استفاده از ناقل های ویروسی به سلول منتقل می شود. در این روش سلول پروتئین سالم تولید کرده و عملکرد شنوایی بازیابی می شود.

۲ـ اصلاح ژن با تکنیک crispr

این روش امکان برش و اصلاح جهش ژنی اتفاق افتاده را می دهد.
این روش بسیار دقیق و کم خطر و مناسب برای بیماری های غالب و مغلوب ژنتیکی می باشد.

۳ـ خاموش سازی ژن های معیوب

وقتی جهش باعث تولید پروتئین سمی یا مختل کننده می شود،ژن خاموش می گردد.
این روش برای درمان برخی از انواع کم شنوایی های پیشرونده و بیماری های غالب اتوزومال که پروتئین معیوب تولید می کنند کاربرد دارد.

۴ـ روش های رساندن ژن به گوش داخلی

با تزریق از طریق غشای پنجره گرد و تزریق داخل حلزونی ژن مورد نظر انتقال داده می شود.

درمان کم شنوایی با لیزر

درمان کم شنوایی با لیزر یکی از روش های جدید و مکمل است که با استفاده از لیزرهای کم توان برای تحریک سلول های شنوایی، بهبود گردش خون در گوش داخلی و کاهش التهاب انجام می شود. این روش در برخی موارد می تواند به کاهش وزوز گوش و بهبود کم شنوایی خفیف تا متوسط کمک کند، اما شواهد علمی درباره اثربخشی قطعی آن هنوز محدود است و نمی تواند جایگزین درمان های اصلی مانند سمعک یا کاشت حلزون شود. به همین دلیل توصیه می شود قبل از انتخاب این روش، حتماً با متخصص گوش و حلق و بینی مشورت شود تا مناسب ترین گزینه درمانی تعیین گردد.

درمان کم شنوایی از طریق کاشت حلزون

کاشت حلزون یکی از موثرترین و پیشرفته ترین درمان های بهبود کم شنوایی از طریق جراحی می باشد. و در مواردی کاربرد دارد که کم شنوایی در شدت های شدید تا عمیق باشد و یا سمعک دیگر برای بیمار کارایی نداشته باشد. این روش با تبدیل مستقیم سیگنال های صوتی به پیام الکتریکی و تحریک عصب شنوایی مسیر شنوایی را مجدداً فعال می کند.

کاشت حلزون از دو بخش اصلی تشکیل شده است:

1. بخش خارجی که شامل میکروفون و پردازشگر گفتار و سیم پیچ خارجی می باشد. پردازشگر صدا را دریافت و ان را به کدهای الکتریکی ویژه تبدیل می کند.
2. بخش داخلی که شامل گیرنده تحریک کننده و الکترودهای حلزونی می باشد. این بخش از طریق جراحی داخل استخوان گیجگاهی کاشته می شود و به طور مستقیم عصب حلزون را تحریک می کند حتی اگر سلول های مویی آسیب دیده باشد.

موارد تجویز کاشت حلزون

در کودکان و بزرگسالان کاشت حلزون به دلایل و شرایط مختلفی انجام می شود که در ادامه به توضیح هرکدام پرداخته ایم:

کاشت حلزون در درمان کم شنوایی کودکان

1. کم شنوایی حسی عصبی شدید تا عمیق دو طرفه
2. عدم پاسخ مناسب به سمعک پس از دوره توانبخشی
3. بهترین نتیجه در کاشت پیش از ۱۸ ماهگی به دلیل پلاستیسیته بالای مغز

کاشت حلزون در درمان کم شنوایی بزرگسالان

1. کاهش شنوایی شدید تا عمیق دو طرفه
2. گفتار قابل فهم کمتر از ۵۰ تا ۶۰ درصد با سمعک

درمان کم شنوایی های ارثی یا مادرزادی بدون سمعک

کم شنوایی های ژنتیکی یا مادرزادی معمولاً از بدو تولد وجود دارند و می توانند انتقالی، حسی عصبی و یا مختلط باشند.

شدت این کم شنوایی ها از خفیف تا عمیق متغیر است و انتخاب روش درمان به نوع ژن معیوب،ساختار گوش و میزان تخریب سلول های شنوایی بستگی دارد. سمعک تنها یکی از ابزارهای کمک شنیداری است اما برخی از درمان های پیشرفته بدون نیاز به سمعک نیز قابل انجام است.

سوالات متداول درمان کم شنوایی بدون سمعک

1. آیا کم شنوایی درمان قطعی دارد؟

بسته به علت کم شنوایی، درمان متفاوت است. کم شنوایی ناشی از عفونت، جرم گوش یا مشکلات انتقالی معمولاً قابل درمان است، اما کم شنوایی حسی–عصبی معمولاً دائمی بوده و با سمعک یا کاشت حلزون مدیریت می شود.

2. چه زمانی باید به متخصص گوش و شنوایی سنج مراجعه کنم؟

اگر هنگام شنیدن مکالمه مشکل دارید، صدای تلویزیون را بیش از حد زیاد می کنید یا احساس کیپی و وزوز گوش دارید، بهترین زمان مراجعه به متخصص است تا ارزیابی دقیق انجام شود.

3. آیا سمعک شنوایی من را به حالت طبیعی بازمی گرداند؟

سمعک شنوایی طبیعی را برنمی گرداند، اما صدا را تقویت و واضح تر می کند تا مکالمه و محیط اطراف بهتر شنیده شود. انتخاب مدل مناسب تأثیر زیادی روی کیفیت شنیداری دارد.

4. کاشت حلزون برای چه افرادی مناسب است؟

این روش برای بزرگسالان و کودکانی مناسب است که کم شنوایی شدید تا عمیق دارند و سمعک برای آن ها کافی نیست. کاشت حلزون به اعصاب شنوایی کمک می کند صداها را دریافت کنند.

5. آیا درمان نکردن کم شنوایی خطر دارد؟

بله. کم شنوایی درمان نشده می تواند باعث انزوای اجتماعی، کاهش تمرکز، افت تحصیلی یا شغلی و حتی افزایش احتمال زوال شناختی شود. درمان زودهنگام از این مشکلات جلوگیری می کند.