سمعک یک گوش یا دو گوش

یکی از رایج ترین سوالاتی که بیماران در مورد استفاده از سمعک دارند این است که باید یک سمعک تهیه کنند یا دو سمعک؟ به عبارتی یک گوش نیاز به سمعک دارد یا هر دو گوش؟  این سوالی است که برای پاسخ به آن نیاز به اطلاعات کامل در مورد شنوایی بیمار می باشد بنابراین در مرحله نخست جهت تجویز سمعک  مناسب برای بیمار باید ادیومتری  یا نوار گوش انجام داد تا میزان و نوع کم شنوایی بیمار مشخص گردد.

کاهش شنوایی یک طرفه یا دو طرفه:

اگر در آزمایش ادیومتری کم شنوایی یک طرفه وجود داشته باشد یعنی یکی از گوش ها دچار کاهش شنوایی می باشد طبیعتاً برای همان یک گوش سمعک تجویز میگردد .نمونه بارز کم شنوایی یک طرفه کاهش شنوایی های شدید یک طرفه ناشی از بیماری اوریون در کودکی یا کم شنوایی مادرزادی یک طرفه یا کری های یک طرفه حسی عصبی می باشد که در این موارد می‌توان از سمعکهاهای کراس نیز برای بیمار استفاده کرد.(انواع کم شنوایی و روش های درمانی)

در کم شنوایی های مرسوم یک طرفه نیز بسته به میزان و نوع افت شنوایی بیمار، سمعک  مناسب در  انواع  سمعک داخل گوشی و سمعک پشت گوشی  دریافت می کند. در کم شنوایی دو طرفه یا دو گوشی هر دو گوش  دچار کاهش شنوایی می باشد که  قالب مراجعه بیماران جهت دریافت سمعک از نوع  دو طرفه با مقادیر مختلف می باشند. در این نوع کم شنوایی ها معمولاً ادیولوژیست  توصیه به استفاده از دو سمعک برای هر دو گوش را دارد زیرا دوسمعک باعث شنوایی بهتر و کاملتری برای بیمار می گردد و زمانی که سیگنال های شنوایی از هر دو گوش دریافت می‌شود مغز بهتر می‌تواند آنها را پردازش کرده و بهتر شنیده می‌شوند.

برای تجویز دو گوشی هر سمعک به صورت جداگانه توسط ادیولوژیست قالب گیری و تنظیم می شود و با توجه به میزان کم شنوایی در هر گوش تنظیم سمعک متفاوت میباشد.

شنوایی دو گوشی: ( binaural  hearing)

دستگاه شنوایی انسان به گونه ای می باشد که اصوات از طریق هر دو گوش دریافت می شوند و این دریافت دو گوشی باعث درک و تشخیص و تمایز بهتر به ویژه در محیط‌های شلوغ می‌شود ، بنابراین شنوایی دو گوشی در کیفیت شنیداری نقش مهمی دارد.

افرادی که شنوایی تک گوشی دارند و یا یک گوش سالم دارند علاوه بر اختلال در جهت یابی منبع صدا دچار مشکلات فراوانی در درک و تمایز اصوات به ویژه اصوات گفتاری می شوند و فرد برای پیدا کردن جهت صدا مجبور است مرتب سر خود را بچرخاند  تا جهت صدا را پیدا کند. حالا اگر بیماری با کم شنوایی دو گوشی از یک سمعک استفاده کند از بسیاری از توانایی های شنوایی دو گوشی محروم می‌شود و شنوای مطلوبی نخواهد داشت.

به چه دلایلی بهتر است از دو سمعک استفاده کنیم؟همانطور که توضیح داده شد شنوایی دو گوشی نسبت به تک گوشی بسیار کامل تر و بهتر می باشد و منجر به درک بهتر اصوات میشود.

در ادامه به مزایای شنوایی دو گوشی و استفاده از دو سمعک می پردازیم.

۱- خلقت خدادادی دو گوشی:

در خلقت انسان و تمام موجودات زنده شنوایی به گونه‌ای طراحی شده که اطلاعات شنیداری از طریق دو گوش دریافت و از طریق مسیرهای عصبی به مغز هدایت می شوند و در آنجا با هم تلفیق شده و درک بهتر و کامل تر از صدا در مغز صورت می گیرد. بنابراین اگر شنوایی یا تجویز سمعک به صورت تک گوشی انجام گیرد ممکن است تلفیق و تجزیه و درک خوبی از اطلاعات شنیداری صورت نگرفته و شنوای خوبی حاصل نشود.

۲- جهت یابی منبع صدا:
از مهمترین مزایای شنوایی دو گوشی جهت یابی صدا می باشد. مغز انسان به صورت طبیعی با توجه به اختلافات شدتی و زمانی صدا قادر است جهت منبع صدا را مشخص و شناسایی کند.

مثلاً هنگام عبور از خیابان با توجه به فاصله ماشین ها نسبت به فرد مغز می تواند به فرد کمک کند که صدا در چه فاصله و در چه جهتی از او قرار دارد.  از این رو این عملکرد برای بیمار هنگام استفاده از سمعک بسیار مهم می باشد به ویژه در محیط های شلوغ و پر سر و صدا جهت یابی و تشخیص صدا و منبع صوتی هنگام استفاده از دو سمعک و شنوایی دو گوشی بسیار بهتر از شنوایی  تک گوشی می باشد.

۳- درک و تشخیص بهتر اصوات به ویژه در محیط های شلوغ:

شنوایی دو گوشی باعث میشود فرد در محیط بین اصوات گفتاری و نویز یاسر و صدای محیط تمایز قائل شده و مغز تمرکز بیشتری روی اصوات گفتاری یا سیگنال‌های هدف داشته باشد . به عبارتی نسبت سیگنال به نویز افزایش پیدا کرده و باعث درک بهتری از صدا می شود ،  هر چقدر نسبت سیگنال به نویز بیشتر باشد درک  گفتار بهتر صورت می گیرد بنابراین تجویز سمعک به صورت دو گوشی با افزایش نسبت سیگنال به نویز باعث شنوایی و درک بهتر صدا خواهد شد.

۴- نیاز به تقویت کمتر صدا:
تجمع دو گوشی (binaural summation) پدیده‌ای است که در شنوایی دو گوشی یاسمعک دو گوشی اتفاق می‌افتد. تجمع دو گوشی یعنی اینکه فرد زمانی که به طور همزمان هر دو گوش یک صدا را دریافت میکنند آن صدا شدت بالاتر و بیشتری برای فرد دارد و این مسئله باعث تمایز در فرکانس و بهبود درک گفتار خواهد شد .به ویژه در محیط‌های شلوغ زمانی که بیمار از سمعک استفاده می‌کند این مسئله بسیار اهمیت دارد و تجویز دو گوشی سمعک باعث درک و تمایز بهتری در گفتار و سیگنال هدف خواهد شد.

 بنابراین نیاز به افزایش قدرت صدای سمعک وجود ندارد ولی زمانی که بیمار از یک سمعک استفاده می کند مرتبا مجبور به افزایش بلندی صدای سمعک برای درک و دریافت بهتر  صدا می باشد این مسئله در مصرف باتری سمعک نیز تاثیر گذار می باشد و وقتی از دو سمعک  با بلندی صدای کمتر استفاده می کنیم مصرف باتری نیز کمتر خواهد بود.

۵- کیفیت و وضوح بالاتر صدا:

زمانی که از دو سمعک استفاده می شود علاوه بر دریافت بهتر صدا ،  وضوح و کیفیت صدا نیز برای ما بیشتر می‌شود به ویژه در محیط های نویزی و  پرسروصدا.  مطالعات نشان می‌دهد بیمارانی که از دو سمعک استفاده می‌کنند در مقایسه با افرادی که سمعک تک گوشی دارند بهبود قابل توجهی در درک و وضوح اصوات  دارند و کیفیت صدای دریافتی صاف تر ،شفاف تر و طبیعی تر میباشد.

۶- جلوگیری از تنبلی عصب گوش و محرومیت شنوایی:
زمانی که در کاهش شنوایی دو طرفه سمعک به صورت تک گوشی تجویز می شود عملاً گوشی دیگر بدون تحریک و تقویت شنوایی تا سالها باقی می‌ماند و این مسئله باعث کاهش چشمگیر در درک و تشخیص گفتار به علت ضعف عصب شنوایی یا اصطلاحا تنبلی عصب شنوایی میگردد.

۷- خستگی شنوایی:
زمانی که در کاهش شنوایی دو طرفه از یک سمعک و تجویز تک گوشی استفاده می‌شود بیمار باید مرتباً در محیط اطراف خود به دنبال کشف صدا با گوش بهتر خود یا همان گوشی که سمعک دارد  باشد به عبارتی به سختی و با زحمت  صداها را می شنود و این مسئله به تدریج باعث ایجاد استرس و خستگی برای بیمار و سیستم شنوایی می شود.