همه چیز درباره کم شنوایی، از علائم تا علت و درمان

کم شنوایی علل مختلفی دارد، اما به طور کلی به دسته اکتسابی و ارثی تقسیم می شود. اگر نوزاد یا کودکی دچار کم شنوایی باشد در رفتار و گفتارش نمایان می شود و بهتر است با کوچکترین تغییر در رفتار و گفتار کودک به کلینیک شنوایی سنجی مراجعه نمایید تا آزمایشات لازم شنوایی سنجی کودکان را انجام دهید. 

کم شنوایی چیست؟

کم شنوایی به هر گونه کاهش در توانایی شنیدن صداها گفته می شود. این وضعیت می تواند به دلیل مشکلات در هر یک از بخش های گوش (گوش خارجی، میانی، یا داخلی) یا مسیرهای عصبی مرتبط با شنوایی ایجاد شود. کم شنوایی می تواند ناگهانی یا تدریجی باشد و در فرکانس های مختلف رخ دهد. این مشکل ممکن است موقتی باشد (مانند عفونت گوش میانی) یا دائمی (مانند آسیب به گوش داخلی یا عصب شنوایی).

درجه بندی کم شنوایی

کم شنوایی می تواند با شدت های مختلفی در افراد بروز کند. شدت کم شنوایی معمولاً بر اساس آستانه شنوایی فرد (یعنی حداقل صداهایی که فرد قادر به شنیدن آن ها است) درجه بندی می شود. این درجه بندی به تشخیص دقیق تر مشکل و انتخاب درمان مناسب کمک می کند. در زیر، طبقه بندی کم شنوایی بر اساس آستانه شنوایی آورده شده است:

انواع کم شنوایی

کم شنوایی به سه نوع اصلی تقسیم می شود که هرکدام از آن ها علل و ویژگی های خاص خود را دارند. این تقسیم بندی ها به تشخیص دقیق و انتخاب درمان مناسب کمک می کنند. در ادامه به توضیح هرکدام از انواع کم شنوایی می پردازیم:

ساختار گوش و ارتباط آن با انواع کم شنوایی

گوش انسان به طور کلی از سه بخش اصلی تشکیل شده است: گوش خارجی، گوش میانی، و گوش داخلی. هر یک از این بخش ها نقش خاصی در پردازش و انتقال صدا دارند. کم شنوایی می تواند در هر یک از این قسمت ها ایجاد شود و بر اساس محل آسیب، انواع مختلفی از کم شنوایی ایجاد می شود.

۱. گوش خارجی

گوش خارجی شامل لاله گوش و مجرای گوش است. عملکرد اصلی این بخش، انتقال و هدایت امواج صوتی به سمت پرده گوش است. در صورتی که مشکلی در گوش خارجی مانند انسداد مجرای گوش (مثل تجمع موم یا جسم خارجی) به وجود آید، کم شنوایی انتقالی ایجاد می شود. در این حالت، صدا به درستی به پرده گوش نمی رسد.

۲. گوش میانی

گوش میانی شامل پرده گوش و استخوانچه های گوش میانی است. استخوانچه ها شامل سه استخوان کوچک به نام های چکشی، سندانی و رکابی هستند که نقش آن ها انتقال امواج صوتی از پرده گوش به گوش داخلی و حلزون گوش می باشد. در صورتی که مشکلی مانند پارگی پرده گوش یا اختلال در استخوانچه ها به وجود آید، کم شنوایی انتقالی ایجاد می شود.

۳. گوش داخلی

گوش داخلی شامل ارگان های شنوایی و تعادل است. ارگان شنوایی آن حلزون گوش است که در آن سلول های حساس یا سلول های مویی شنوایی وجود دارد. حرکت و ارتعاش این سلول ها موجب می شود که پیام های شنوایی از گوش داخلی به عصب شنوایی و در نهایت به مغز منتقل شوند. این فرایند به ما امکان می دهد که صداها را بشنویم و درک کنیم. هر گونه آسیب به حلزون گوش یا عصب شنوایی، موجب ایجاد کم شنوایی حسی عصبی می شود.

علائم کم شنوایی

کم شنوایی می تواند با علائم مختلفی همراه باشد که شدت آن بستگی به نوع و درجه مشکل شنوایی دارد. برخی از علائم رایج کم شنوایی عبارتند از:

• مشکل در شنیدن صداهای بلند: فرد ممکن است نتواند صداهای بلند مانند صدای تلویزیون یا رادیو را به طور واضح بشنود.
• تقویت صدا: فرد ممکن است نیاز به افزایش حجم دستگاه های صوتی مانند تلویزیون یا گوشی موبایل داشته باشد.
• مشکل در فهمیدن صحبت ها: در محیط های شلوغ یا پر سر و صدا، فرد به سختی قادر به درک گفتار دیگران باشد.
• وجود وزوز یا زنگ در گوش: احساس صداهایی مانند وزوز یا زنگ در گوش (تینیتوس) از علائم شایع کم شنوایی است.
• مشکل در استفاده از تلفن: فرد ممکن است نتواند به خوبی با تلفن صحبت کند یا صدای فرد را به وضوح بشنود.
• پرسیدن مکرر از دیگران: فرد ممکن است درک نکرده و برای شنیدن دوباره از دیگران سوال کند.

اگر شما یا فردی که می شناسید این علائم را تجربه می کنید، ممکن است نیاز به مشاوره و انجام تست شنوایی داشته باشید.

علائم کم شنوایی در نوزادان و کودکان

کم شنوایی در نوزادان و کودکان می تواند تأثیر زیادی بر رشد و توسعه آن ها داشته باشد. برخی از علائم کم شنوایی در کودکان و نوزادان شامل:

• عدم پاسخ به صداها: نوزادان یا کودکان ممکن است به صداهای بلند یا نام ها واکنشی نشان ندهند.
• عدم توجه به مکالمات: کودکان ممکن است در درک صحبت های والدین یا معلمان مشکل داشته باشند.
• عدم شروع زودهنگام گفتار: ناتوانی در شروع صحبت کردن یا تاخیر در گفتار می تواند نشانه ای از کم شنوایی باشد.
• عدم تماشای منابع صوتی: نوزادانی که به راحتی به صدای محیط یا صداهای آشنا توجه نمی کنند، ممکن است مشکل شنوایی داشته باشند.
• اعتراض به صداهای بلند: کودکانی که از صداهای بلند می ترسند یا گریه می کنند، ممکن است شنوایی ضعیفی داشته باشند.

اگر شما یا پزشک مشکوک به کم شنوایی در کودک هستید، انجام تست شنوایی برای تشخیص دقیق ضروری است.

علت کم شنوایی گوش

کم شنوایی گوش می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که به طور کلی به دو دسته موقت و دائمی تقسیم می شود. این دلایل شامل مشکلات در گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی هستند. همچنین برخی مشکلات عصبی نیز می توانند منجر به کم شنوایی شوند.

علت کم شدن شنوایی گوش راست می تواند ناشی از مشکلاتی مانند عفونت گوش میانه، پارگی پرده گوش یا آسیب به گوش داخلی باشد. در برخی موارد، ممکن است مشکلات شنوایی به صورت یک طرفه ایجاد شده و فقط گوش راست را تحت تأثیر قرار دهد.

به طور مشابه، علت کم شدن شنوایی گوش چپ نیز می تواند به علت عفونت های گوش میانی، آسیب به حلزون گوش یا مشکلات عصبی باشد که به طور خاص در گوش چپ بروز می کند. در هر دو حالت، مهم است که برای تشخیص دقیق علت و درمان مناسب، تست های شنوایی انجام شود.

علت های کم شنوایی در گوش خارجی و میانی

• عفونت های گوش: عفونت های گوش میانی (اوتیت میانی) یا خارجی می توانند باعث تجمع مایع و کاهش شنوایی انتقالی شوند.
• پارگی پرده گوش: آسیب به پرده گوش در اثر ضربه یا عفونت می تواند باعث کم شنوایی انتقالی شود.
• موم گوش: تجمع موم گوش یا جسم خارجی در مجرای گوش می تواند منجر به انسداد و کاهش شنوایی شود.
• مشکلات استخوانچه های گوش: اختلال در استخوانچه های گوش میانی (چکشی، سندانی و رکابی) مانند اتواسکلروزیس می تواند باعث کاهش شنوایی انتقالی شود.

علت های کم شنوایی در گوش داخلی

• آسیب به گوش داخلی یا حلزون گوش: این نوع آسیب معمولاً ناشی از صداهای بلند (کم شنوایی ناشی از نویز)، پیرگوشی (کاهش شنوایی ناشی از افزایش سن) یا بیماری ها مانند منیر است.
• آسیب به عصب شنوایی: مشکلات در عصب شنوایی به عنوان کم شنوایی حسی عصبی شناخته می شود که معمولاً به درمان هایی مانند سمعک یا کاشت حلزون نیاز دارد.

علت کم شنوایی در کودکان

در کودکان، کم شنوایی ممکن است به دلایل مادرزادی یا اکتسابی ایجاد شود. از جمله علل شایع کم شنوایی در کودکان عبارتند از:

• مشکلات ژنتیکی و ارثی: بسیاری از کودکان با مشکلات شنوایی به دنیا می آیند که به دلیل اختلالات ژنتیکی است.
• عفونت های بارداری: عفونت هایی مانند سرخجه، سیفلیس و اوریون که مادر در دوران بارداری دچار آن ها می شود، می تواند به شنوایی نوزاد آسیب بزند.
• عفونت های گوش در کودکان: عفونت های مکرر گوش میانه (اوتیت میانی) در کودکان می تواند منجر به کاهش شنوایی موقت یا دائمی شود.
• کمبود اکسیژن در هنگام تولد: در برخی موارد، کمبود اکسیژن در هنگام تولد می تواند باعث آسیب به گوش داخلی و بروز کم شنوایی شود.
• قرارگیری در معرض صداهای بلند: اگر کودکان در محیط هایی با سر و صدای زیاد قرار گیرند، ممکن است دچار کم شنوایی ناشی از نویز شوند.

درمان کم شنوایی گوش

کم شنوایی گوش به علت های مختلفی ایجاد می شود که درمان آن بستگی به نوع و شدت مشکل دارد. این درمان ها می توانند شامل روش های دارویی، جراحی، یا استفاده از دستگاه های شنوایی مانند سمعک باشند.

درمان کم شنوایی انتقالی

در مواردی که کم شنوایی به دلیل مشکلات در گوش خارجی یا گوش میانی مانند عفونت گوش میانه، پارگی پرده گوش یا مشکلات استخوانچه ها ایجاد می شود، درمان ها معمولاً به راحتی امکان پذیر است. برخی روش های درمانی شامل:

• قطره برای کم شنوایی: در مواردی که کم شنوایی به دلیل عفونت های گوش ایجاد می شود، استفاده از قطره برای کم شنوایی می تواند به کاهش التهاب و بهبود شنوایی کمک کند.
• عمل گوش برای کم شنوایی: در مواردی که مشکلاتی مانند پارگی پرده گوش یا اختلالات استخوانچه ها وجود دارد، عمل جراحی گوش کم شنوایی می تواند برای ترمیم پرده گوش یا اصلاح مشکلات استخوانچه ها مؤثر باشد.

درمان کم شنوایی حسی عصبی

این نوع کم شنوایی معمولاً ناشی از آسیب به گوش داخلی یا عصب شنوایی است و درمان آن چالش برانگیزتر است. برای این نوع کم شنوایی، گزینه های درمانی شامل:

• سمعک: برای تقویت صدا در افرادی که دچار کم شنوایی حسی عصبی هستند.
• کاشت حلزون گوش: در مواردی که سمعک مؤثر نباشد، کاشت حلزون گوش می تواند راهی مؤثر برای بهبود شنوایی باشد.

درمان کم شنوایی مختلط

کم شنوایی مختلط ترکیبی از کم شنوایی انتقالی و حسی عصبی است. درمان آن معمولاً شامل ترکیبی از روش های سمعک، عمل جراحی گوش کم شنوایی و در برخی موارد کاشت حلزون می شود.

درمان کم شنوایی ناشی از نویز

کم شنوایی ناشی از نویز یا صدای بلند از شایع ترین علل آسیب شنوایی است. بهترین راه برای درمان این نوع کم شنوایی پیشگیری است، اما در صورت بروز آسیب، روش های درمانی شامل:

• استفاده از سمعک برای تقویت صدا
• کاشت حلزون گوش در صورت آسیب شدید
• استفاده از محافظ شنوایی در محیط های پر سر و صدا

مداخلات پزشکی و تکنولوژی

در موارد خاص، درمان های دارویی یا تکنولوژی های پیشرفته مانند سیستم های FM و آموزش های شنوایی می توانند به بهبود کیفیت زندگی افرادی که دچار کم شنوایی هستند، کمک کنند. همچنین، در مواردی که مشکلات شنوایی به صورت ساختاری در گوش وجود دارد، عمل جراحی گوش کم شنوایی می تواند راه حل نهایی باشد.

سوالات متداول درباره کم شنوایی  

1. کم شنوایی چیست و چه تفاوتی با بدشنوایی دارد؟

کم شنوایی به کاهش توانایی در درک یا شنیدن صداها گفته می شود، در حالی که بد شنوایی معمولاً به مشکلات در پردازش یا تفکیک گفتار (به ویژه در محیط های شلوغ) اشاره دارد. به عبارت دیگر، کم شنوایی یک مشکل فیزیولوژیک و بدشنوایی یک اختلال پردازشی است.

2. چه عواملی باعث کم شنوایی گوش می شوند؟

علت کم شنوایی می تواند موقت یا دائمی باشد. از مهم ترین علل می توان به عفونت های گوش، پارگی پرده گوش، قرار گرفتن در معرض صداهای بلند، افزایش سن، عوامل ژنتیکی و برخی داروهای سمی برای گوش اشاره کرد.

3. کم شنوایی گوش راست و چپ چه تفاوتی دارد؟

از نظر نوع و علت، علت کم شدن شنوایی گوش راست و علت کم شدن شنوایی گوش چپ تفاوت چندانی ندارند. اما در موارد خاص مثل سکته گوش یا آسیب یک طرفه عصب شنوایی، ممکن است فقط یک گوش درگیر شود و درمان متفاوتی نیاز داشته باشد.

4. راه درمان کم شنوایی چیست؟

درمان کم شنوایی بستگی به نوع و شدت کم شنوایی دارد. در موارد انتقالی، استفاده از قطره برای کم شنوایی یا عمل جراحی گوش کم شنوایی می تواند مؤثر باشد. در نوع حسی عصبی، معمولاً از سمعک یا کاشت حلزون استفاده می شود.

5. شنوایی سنجی کودکان از چه سنی ضروری است؟

انجام شنوایی سنجی کودکان از بدو تولد اهمیت زیادی دارد. غربالگری شنوایی نوزادان در روزهای اول زندگی، بهترین زمان برای تشخیص زودهنگام کم شنوایی است تا گفتار و رشد زبانی کودک تحت تأثیر قرار نگیرد.