کم شنوایی فرکانس بالا

کم شنوایی در فرکانس های بالا یکی از شایع ترین کم شنوایی های حسی عصبی می باشد که اغلب نادیده گرفته می شود. این کم شنوایی تاثیر قابل توجهی در درک گفتار به ویژه در محیط های پر سر و صدا دارد و می تواند کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد. درواقع در محیط های پر سر و صدا درک گفتار به ویژه در فرکانس های بالا مختل می شود. این نوع کم شنوایی معمولاً ابتدا از محدوده ۳۰۰۰ یا ۴۰۰۰ هرتز آغاز شده و تا ۸۰۰۰ هرتز یا بیشتر ادامه می یابد. تشخیص زودهنگام و مداخله درمانی به موقع می تواند تأثیر چشمگیری در پیشگیری از عوارض اجتماعی و تحصیلی افراد به ویژه کودکان داشته باشد. طبق برخی آمارها، درصد قابل توجهی از کودکان دچار درجاتی از افت شنوایی در فرکانس های بالا هستند، اما بسیاری از موارد بدون غربالگری دقیق تشخیص داده نمی شوند.

کم شنوایی فرکانس بالا چیست؟

کم شنوایی در فرکانس های بالا یکی از شایع ترین انواع کم شنوایی های حسی -عصبی است که معمولاً به تدریج و بدون علامت واضح آغاز می شود. در این نوع افت شنوایی، فرد در درک صداهای زیر مانند صدای برخی حروف گفتاری، صدای زنان و کودکان و صداهای محیطی دچار مشکل می شود، به خصوص در محیط های پر سر و صدا. این نوع کم شنوایی می تواند کیفیت زندگی را به شکل قابل توجهی کاهش دهد.

فیزیولوژی افت فرکانس بالا

حلزون گوش دارای ساختار تونوتوپیک است؛ به این معنا که نواحی پایه حلزون مسئول پردازش فرکانس های بالا و نواحی رأس آن، مسئول پردازش فرکانس های پایین هستند. سلول های مویی خارجی در بخش پایهٔ حلزون، حساس ترین ناحیه در برابر آسیب هایی مانند نویز، داروهای اتوتوکسیک یا تحلیل ناشی از افزایش سن به شمار می روند. این سلول ها پس از آسیب، توانایی بازسازی ندارند و در نتیجه، افت دائمی در درک فرکانس های بالا ایجاد می شود.

علائم و نشانه های کم شنوایی فرکانس بالا

اگرچه بسیاری از بیماران در ابتدا متوجه تفاوت میان کم شنوایی فرکانس بالا و کم شنوایی فرکانس پایین نمی شوند، اما این دو نوع افت شنوایی در علائم و تأثیر بر گفتار تفاوت های قابل توجهی دارند. از جمله مهم ترین علائم کم شنوایی فرکانس بالا دشواری در درک گفتار در محیط های شلوغ است. حالتی که فرد صدا را می شنود اما نمی تواند آن را به درستی درک کند. همچنین، کاهش قدرت شنیدن صداهای زیر مانند حروف «س»، «ش» یا صدای زنان و کودکان نیز از علائم رایج است.

گاهی اوقات فرد دچار خستگی گوش یا احساس فشار پس از مکالمه های طولانی یا قرار گرفتن در محیط های پر سروصدا می شود. این نوع خستگی که در منابع تخصصی چون healthyhearing با عنوان listening fatigue شناخته می شود، ناشی از تلاش مغز برای تفکیک و پردازش گفتار است. وزوز گوش نیز یکی دیگر از علائم شایع در این نوع کم شنوایی محسوب می شود. نکته مهم این است که این علائم معمولاً به صورت تدریجی ایجاد شده و ممکن است فرد تا مدت ها متوجه وجود مشکل نشود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر در شنیدن صداهای زیر، درک صحبت ها در جمع، شنیدن صدای تلویزیون با صدای بالا مشکل داشتید و یا وزوز گوش دارید، توصیه می شود برای بررسی دقیق به متخصص شنوایی مراجعه کنید. مراجعه زودهنگام نقش مهمی در پیشگیری از پیشرفت کم شنوایی دارد.

دلایل ایجاد کم شنوایی فرکانس بالا

علل شایع این نوع کم شنوایی عبارتند از:

پیرگوشی (Presbycusis)

شایع ترین علت کم شنوایی حسی عصبی در فرکانس های بالا پیرگوشی می باشد. با افزایش سن سلول های موی خارجی به ویژه در ناحیه قاعده که مسئول درک فرکانس های بالا هستند تحلیل می روند. این کم شنوایی معمولاً به شکل تدریجی، دو طرفه و پیشرونده می باشد و اغلب بیماران از درک گفتار در محیط های شلوغ شکایت دارند.

درمان کم شنوایی فرکانس بالا ناشی از پیر گوشی فقط تجویز سمعک می باشد که متناسب با میزان کم شنوایی در کلینیک شنوایی سنجی توسط اودیولوژیست تجویز می گردد.

قرارگیری در معرض اصوات بلند

اصوات بلند مانند موسیقی، ماشین آلات صنعتی یا شلیک گلوله یا صدای انفجار به سلول های موی خارجی آسیب وارد می کنند. معمولاً ابتدا فرکانس ۴۰۰۰ هرتز درگیر می شود و به تدریج به سمت فرکانس های بالاتر نیز می رود. این کم شنوایی می تواند به شکل یک طرفه یا دو طرفه اتفاق بیفتد.

افرادی که در محیط های صنعتی مشغول به کار هستند بیشتر در معرض این نوع از کم شنوایی قرار می گیرند و تنها راه پیشگیری از این کم شنوایی در محیط های شلوغ استفاده از محافظ گوش یا قالب های ضد صوت می باشد که در کلینیک های شنوایی سنجی ساخته می شوند. معمولاً کم شنوایی ناشی از نویز برگشت پذیر نمی باشد و درمان ندارد بنابراین پیشگیری و استفاده از محافظ بهترین راه کار می باشد.

داروهای اتوتوکسیک

داروهای اتوتوکسیک داروهایی هستند که اثر سمی روی گوش داخلی دارند و به حلزون گوش و گاهی ارگان های تعادلی گوش داخلی آسیب وارد می کنند. سردسته این داروها آنتی بیوتیک های آمینوگلوکوزیدی مثل جنتامایسین، نئومایسین، استرپتومایسین، کانامایسین و داروهای شیمی درمانی مثل سیس پلاتین و داروهای مودر مثل فروزماید می باشند. این داروها باعث کم شنوایی در فرکانس های بالا به صورت دو طرفه در حد خفیف تا شدید گاهی همراه با علائم سرگیجه و وزوز گوش می شوند.

ژنتیک و اختلالات مادرزادی

برخی سندروم های ژنتیکی مثل سندروم واولف-وایت و یا سندروم آشر با جهش های خاص ژنی که اتفاق می افتد منجر به کم شنوایی فرکانس بالا می شوند. این کم شنوایی ممکن است در بدو تولد وجود داشته باشد و یا به تدریج ظاهر شود.

بیماری های ویروسی

بیماری های عفونی مثل اوریون، سرخک، سرخجه، مننژیت، کرونا ... می توانند باعث آسیب به حلزون گوش داخلی و کم شنوایی حسی عصبی به شکل یک طرفه یا دو طرفه در فرکانس های بالا شوند.

ضربات مغزی

ضربات شدید به سر که باعث شکستگی طولی یا عرضی در جمجمه به ویژه قسمت گیجگاهی شود می تواند باعث کم شنوایی فرکانس بالا شوند.

تومورها

تومورهایی مثل نورینوم آکوستیک یا آکوستیک شوانوما که عصب شنوایی را درگیر می کند می تواند باعث کم شنوایی فرکانس بالا به صورت یک طرفه شود.

دلایل متابولیک

دیابت، کم کاری تیروئید، اختلالات عروقی یا خود ایمنی می تواند باعث کم شنوایی شود که گاه از فرکانس های بالا شروع می شوند.

تشخیص کم شنوایی فرکانس بالا

برای تشخیص کم شنوایی فرکانس بالا در مرحله اول شرح حال بیمار گرفته می شود و سپس با توجه با وضعیت بیمار، تست های شنوایی گرفته می شود. در ادامه روند تشخیص کم شنوایی فرکانس بالا را توضیح می دهیم.  

1- شرح حال بیمار

اگر بیماری دچار دشواری درک گفتار به ویژه در محیط های شلوغ و کم شنوایی در اصوات فرکانس های بالا مثل صدای خانم ها باشد مشکوک به وجود کم شنوایی فرکانس بالا می باشد. همچنین در اکثر این کم شنوایی ها وزوز گوش نیز وجود دارد.

2- تست ادیومتری

مهمترین آزمایش در تشخیص کم شنوایی های فرکانس بالا ادیومتری می باشد که در آن آستانه شنوایی از فرکانس ۲۵۰ هرتز تا ۸۰۰۰ هرتز مورد بررسی قرار می گیرد و در نموداری به نام اودیوگرام ترسیم می شود که به شکل نمودار شیب دار در حال افت نمایش داده می شود.

3- تست های گفتاری

با اینکه افت در فرکانس های بالا لزوماً باعث کاهش آستانه دریافت گفتاری نمی شود ولی درک گفتار در نویز کاهش می یابد و در تست های گفتاری می توان آن را تشخیص داد.

4- تست شنوایی سنجی OAE

این تست به ویژه برای غربالگری سلول های مویی خارجی کاربرد دارد. در افت های فرکانس بالا پاسخ تست شنوایی سنجی OAE در فرکانس های بالاتر کاهش می یابد و یا حذف می شود.

۵ـ تمپانومتری و رفلکس آکوستیک

جواب این نوع تست معمولا نرمال می باشد چون افت فرکانس بالا بیشتر از نوع حسی عصبی می باشد و پرده گوش سالم است. رفلکس صوتی ممکن است در شدت های بالا به سختی تحریک شود اگر افت زیاد باشد.

۶ـ تست شنوایی سنجی ABR

در مواردی که افت شنوایی غیرمعمول یا پیشرونده باشد یا مشکوک به نوروپاتی شنوایی باشیم می توانیم با استفاده از تست شنوایی سنجی ABR مسیر عصب شنوایی را بررسی کنیم. معمولاً در فرکانس های پایین تر ثبت امواج abr بهتر صورت می گیرد.

روش های درمان کم شنوایی فرکانس بالا

درمان این نوع کم شنوایی بیشتر بر توانبخشی و پیشگیری از پیشرفت آن متمرکز است:

تجویز سمعک

سمعک برای کم شنوایی فرکانس بالا مهمترین روش توانبخشی می باشد. نوع سمعک بهتر است از نوع پشت گوشی، بدون قالب یا ریک باشد و سمعک دارای قابلیت تقویت و انتقال فرکانس های بالا باشد. 

کاشت حلزون 

در صورتی که افت در فرکانس های بالا شدید یا عمیق باشد سمعک پاسخ مناسبی نمی دهد و از کاشت حلزون بایستی استفاده شود. به ویژه در کودکان انجام کاشت در سنین پایین به خاطر رشد گفتار زبان حیاتی می باشد.

درمان علت زمینه ای در صورت امکان

• کنترل بیماری های متابولیک مانند دیابت یا بیماری های خود ایمنی
• درمان عفونت های ویروسی یا باکتریال گوش در مراحل اولیه
• بررسی علل ژنتیکی و انجام مشاوره ژنتیک در کودکان و یا خانواده ها

سمعک های مناسب برای کم شنوایی فرکانس بالا

بهترین گزینه ها معمولاً سمعک های پشت گوشی سبک (RIC) یا مدل های بدون قالب هستند که به فناوری تقویت فرکانس های بالا و انتقال فرکانس مجهز شده اند. این سمعک ها می توانند صداهای زیر را برای شنونده واضح تر کنند. 

بسیاری از برندهای مطرح جهانی سمعک، مدل هایی با امکانات پیشرفته برای افراد با افت فرکانس بالا ارائه کرده اند. این سمعک ها معمولاً دارای سیستم وایرلس، قابلیت شارژ، تنظیم هوشمند محیطی و الگوریتم های تقویت دقیق فرکانس هستند. در ادامه، برندهایی که در کلینیک سمعک پیروزی ارائه می شوند و برای این نوع افت شنوایی مناسب اند را معرفی می کنیم. البته توصیه می کنیم درمورد انواع سمعک قبل از خرید تحقیق کنید تا هم با ویژگی ها و کاربرد مدل های مختلف سمعک آشنا شوید و هم بتوانید از نظر قیمت سمعک مقایسه ای داشته باشید. 

پیشگیری از کم شنوایی فرکانس بالا

اجتناب از اصوات بلند و استفاده از محافظ گوش در محیط های پر سر و صدا در پیشگیری بسیار حیاتی می باشد. پایش های شنوایی منظم در افراد پرخطر مثل سربازان، موزیسین ها، سالمندان، بیماران شیمی درمانی بسیار مهم می باشد. قطع یا جایگزینی داروهای اتوتوکسیک بسیار اهمیت دارد. استفاده از مکمل های آنتی اکسیدان در تقویت و پیشگیری از کم شنوایی نیز مهم می باشد.

نتیجه گیری و جمع‎ بندی

افت شنوایی فرکانس های بالا ممکن است بدون کاهش قابل توجه در آستانه گفتاری باشد ولی تاثیر قابل توجهی در کیفیت زندگی فرد دارد. تشخیص زود هنگام، استفاده به موقع از سمعک و آموزش مناسب می تواند از عواقب اجتماعی، روحی روانی و ارتباطی آن جلوگیری کند. همکاری تیمی بین شنوایی شناس، متخصص گوش، روانشناس و خانواده بیمار بسیار مهم می باشد.

سوالات متداول

• آیا کم شنوایی فرکانس بالا قابل درمان است؟

در بیشتر موارد دائمی است، اما با سمعک و توانبخشی قابل کنترل می باشد.

• آیا کودکان هم دچار این نوع کم شنوایی می شوند؟

بله، در موارد ژنتیکی یا ناشی از بیماری های عفونی، این نوع کم شنوایی ممکن است از بدو تولد یا در سال های اولیه زندگی ایجاد شود.

• آیا همه سمعک ها مناسب کم شنوایی فرکانس بالا هستند؟

خیر، برخی مدل های خاص با قابلیت تقویت و انتقال فرکانس های بالا برای این نوع کم شنوایی مناسب تر هستند.

•   آیا کم شنوایی یک طرفه با کم شنوایی در فرکانس های بالا فرق دارد؟

بله، کم شنوایی یک طرفه فقط یک گوش را درگیر می کند، اما افت شنوایی در فرکانس های بالا معمولاً هر دو گوش را تحت تأثیر قرار می دهد و شنیدن صداهای زیر را دشوار می سازد.