علت گرفتگی گوش یا کیپ شدن گوش چیست؟

گرفتگی گوش حالتی است که بیماران را به شکل احساس پری و کیپی یا باد گرفتگی گوش توصیف می کند و نمونه بارز آن حالت کیپی گوش هنگام سفر یا پرواز با هواپیما می باشد در این حالت بیمار از کاهش شنوایی و احساس کیپی و صدا در گوش و گاهاً سرگیجه شکایت می کند. چنانچه این حالت بیش از یک روز ادامه پیدا کند نیاز به پیگیری و درمان دارد و باید با مراجعه به کلینیک گوش و حلق و بینی و یا کلینیک های شنوایی سنجی اقدام به انجام آزمایشات تخصصی شنوایی سنجی گردد و در صورت نیاز درمان شروع شود.

علائم گرفتگی گوش

کیپ شدن گوش می تواند به صورت ناگهانی یا تدریجی بروز کند و بسته به علت، شدت علائم در هر فرد متفاوت است. با این حال، بیشتر بیماران علائم مشابهی را تجربه می کنند که شامل موارد زیر است:

• احساس پری یا انسداد گوش
• کاهش شنوایی موقت یا انتقالی
• وزوز یا صدای زنگ در گوش
• درد یا فشار در ناحیه گوش
• ترشح یا رطوبت غیرطبیعی از گوش

در صورت بروز هر یک از این علائم، به ویژه اگر بیش از چند روز ادامه پیدا کنند یا با سرگیجه و تب همراه باشند، لازم است برای تشخیص دقیق و درمان گرفتگی گوش به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.

علت گرفتگی گوش

گرفتگی یا احساس پری در گوش یکی از مشکلات شایع است که می تواند به دلایل مختلفی از جمله تجمع جرم گوش، التهاب، اختلال در تهویه گوش میانی یا تغییرات فشار هوا ایجاد شود. شناخت علت دقیق گرفتگی گوش کمک می کند تا بهترین روش درمانی انتخاب شود.

در ادامه، مهم ترین علل کیپ شدن گوش و کیپی گوش را بررسی می کنیم:

1.جرم گوش (wax)

یکی از شایع ترین علل گرفتگی گوش تجمع بیش از حد جرم یا سرومن می باشد. سرومن به صورت طبیعی برای حفاظت از مجرای گوش تولید می شود اما در برخی از افراد به دلیل تنگی مجرا یا استفاده از گوش پاک کن به جای خروج به بیرون، فشرده شده و موجب انسداد نسبی یا کامل کانال گوش می شود، این وضعیت معمولاً با احساس پری، وزوز گوش و کم شنوایی انتقالی همراه می باشد.

علائم انسداد مجرا با جرم گوش عبارتند از:

•  درد گوش
•  احساس کیپی و گرفتگی در گوش
• کاهش شنوایی
• صدای گوش
• سرگیجه

۲. اختلال عملکرد شیپور استاش

شیپور استاش وظیفه تهویه و تنظیم فشار بین گوش میانی و فضای حلق را دارد ،در صورت انسداد یا عملکرد نامناسب آن به ویژه در اثر آلرژی ،سرماخوردگی، التهاب سینوس ها یا تغییر ناگهانی فشار محیطی فشار منفی در گوش میانی ایجاد شده و احساس گرفتگی و کیپی و گاه صدای پاپ در گوش بروز می کند.

چه بیماری هایی باعث ایجاد اختلال استاش میشود؟

۱- تومور نازوفارنکس: این تومور در قسمت پشت بینی یا نازوفارنکس ایجاد می شود که باعث انسداد یا گرفتگی کامل دهانه مجرای استاش می گردد و نهایتاً علائمی مثل فشار منفی و کیپی گوش ایجاد می کند.

۲- اوتیت سروز:اوتیت سروز یا عفونت گوش میانی به ویژه در اطفال شایع می باشد که باعث اختلال عملکرد استاش و فشار منفی و کیپی گوش به همراه کاهش شنوایی می گردد.

۳- سرماخوردگی :بعضی مواقع سرماخوردگی باعث ایجاد التهاب در گوش میانی و گلو می گردد و به دنبال آن اختلال عملکرد استاش ایجاد میشود و بیمار حالت کیپی یا گرفتگی در گوش خود احساس می کند.

۴- باروتروما: باروتروما اختلالی است که در پرواز با هواپیما و یا صعود به ارتفاعات ایجاد می شود در این حالت با افزایش فشار در ارتفاع ممکن است پرده گوش کشیدگی به داخل و به دنبال آن سوراخ در پرده ایجاد شود که این بیماری با درد فراوان همراه میباشد. بهترین راه جلوگیری از باروتروما جویدن آدامس یا خمیازه و یا بلع هنگام پرواز می باشد. این کار باعث تخلیه فشار ایجاد شده در گوش میانی توسط مجرای استاش می گردد.

علایم اختلال عملکرد استاش:

•  گوش درد
• حالت کیپی گوش
• کم شنوایی
• صدای گوش

3. بیماری مینیر

بعضی از بیماریها نیز باعث ایجاد کیپی گوش می شود که حتما نیاز به پیگیری و درمان دارند به عنوان مثال بیماری مینیر که شاخص علائم آن سرگیجه های گوشی می باشد نیز همراه با کم شنوایی و احساس کیپی در گوش می باشد. از علائم بیماری مینیر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کم شنوایی فرکانس های پایین
•  سرگیجه
• پری گوش یا کیپی
•  تهوع و استفراغ
•  صدای گوش

4. وجود مایع در گوش میانی

در برخی موارد تجمع مایع غیرعفونی در حفره گوش میانی به دلیل اختلال تهویه یا التهاب مزمن ایجاد می شود، در این حالت مایع، مانع انتقال صدا به گوش داخلی شده و باعث احساس پری، سنگینی و کاهش شنوایی انتقالی می گردد

5. عفونت های گوش خارجی و میانی

عفونت گوش خارجی یا اوتیت اکسترن معمولاً با تورم و التهاب دیواره مجرا همراه است که می تواند باعث تنگی و انسداد موقت مجرا شود. در مقابل اوتیت میانی حاد نیز به دلیل تجمع ترشحات و التهاب با کیپی گوش و درد شدید همراه است.

6. تغییرات فشار محیطی یا باروتروما

در شرایطی مانند پرواز، کوهنوردی یا غواصی تغییرات سریع فشار هوا می تواند موجب اختلاف فشار بین محیط بیرون و گوش میانی شود. این حالت اگر با تنظیم ناکافی شیپور استاش همراه باشد باعث درد، احساس انسداد و گاه آسیب به پرده گوش می شود.

7. علل کمتر شایع

وجود جسم خارجی، توده ها یا مشکلات عصب هشتم شنوایی نیز ممکن است با احساس پری یا گرفتگی گوش همراه باشد.

علت گرفتگی گوش در سرماخوردگی

گرفتگی یا کیپی گوش پس از سرماخوردگی یکی از شکایات شایع بیماران است و معمولاً ناشی از اختلال در عملکرد شیپور استاش ایجاد می شود .در حالت عادی هنگام بلع ،خمیازه یا جویدن شیپور استاش به صورت لحظه ای باز می شود تا فشار گوش میانی با فشار بیرون برابر گردد،اما در زمان سرماخوردگی پوشش مخاطی بینی و حلق دچار التهاب می شود ، این التهاب دهانه شیپور را در پشت بینی یا نازو فارنکس می بندد و در نتیجه تهویه طبیعی گوش میانی مختل شده و فشار منفی ایجاد می شود و بیمار احساس کیپی می کند ،در موارد شدیدتر تجمع مایع در پشت پرده گوش نیز داریم.

علت گرفتگی گوش پس از حمام

این حالت معمولاً موقتی می باشد و در بیشتر موارد ناشی از ورود آب به مجرای گوش خارجی یا تورم بافت های اطراف مجرا می باشد، شایع ترین علت گرفتگی گوش بعد از حمام محبوس شدن آب در کانال گوش است به ویژه زمانی که سرومن یا جرم نیز در کانال گوش وجود داشته باشد که با جذب آب متورم شده و بیمار احساس کیپی و گرفتگی می کند. بهترین درمان در این افراد مراجعه به کلینیک های شنوایی سنجی و انجام ساکشن جهت خارج کردن گوش می باشد.

علت کیپی ناگهانی گوش

تمام مواردی که به عنوان علل گرفتگی گوش توضیح داده شد می تواند باعث کیپی ناگهانی گوش شود ولی توجه به یک مورد یا بیماری جهت تشخیص افتراقی بسیار اهمیت دارد و آن کریهای ناگهانی می باشد که ناشی از اختلال در گوش داخلی و عصب شنوایی است. بنابراین بیماران با کیپی ناگهانی حتماً بایستی سریعاً به کلینیک های شنوایی سنجی مراجعه کنند و با انجام معاینات و آزمایشات لازم شنوایی سنجی بیماری کری ناگهانی رد شود.

برای گرفتگی گوش چه باید کرد؟

اگر احساس گرفتگی در گوش دارید، نگران نباشید. درمان گرفتگی گوش بسته به علت آن متفاوت است و می تواند از روش های ساده خانگی تا درمان های تخصصی پزشکی متغیر باشد. در ادامه به مؤثرترین روش ها برای رفع گرفتگی گوش اشاره می کنیم:

1. درمان خانگی گرفتگی گوش و خود مراقبتی

در بسیاری از موارد، گرفتگی گوش ناشی از تغییر فشار هوا یا مسدود شدن موقت شیپور استاش است. در این شرایط می توانید با انجام مانور والسالوا (بازدم آرام با بینی گرفته)، بلعیدن آب یا بزاق و خمیازه کشیدن به تعادل فشار داخل گوش کمک کنید. این روش ها به ویژه در زمان پرواز یا سفر به مناطق مرتفع بسیار مفید هستند. همچنین نوشیدن مایعات گرم و استراحت کافی می تواند به کاهش احساس فشار در گوش کمک کند.

2. دارودرمانی برای رفع گرفتگی گوش

اگر گرفتگی گوش با علائم آلرژی، سرماخوردگی یا التهاب سینوس ها همراه باشد، استفاده از داروهای آنتی هیستامین، ضد التهاب و اسپری های بینی تحت نظر پزشک می تواند مفید باشد. این داروها با کاهش التهاب مجاری تنفسی و بینی، مسیر تهویه گوش میانی را باز کرده و به بهبود سریع تر کمک می کنند.

3. مداخلات تخصصی و درمان پزشکی

در صورتی که علت گرفتگی، انباشت جرم یا واکس گوش باشد، مراجعه به پزشک متخصص ضروری است. پزشک با استفاده از ابزارهای مخصوص یا تخلیه جرم گوش با ساکشن، مجرای گوش را پاکسازی کرده و شنوایی طبیعی را بازمی گرداند. هرگز نباید خودتان با گوش پاک کن یا وسایل تیز اقدام به تمیز کردن گوش کنید؛ زیرا ممکن است به پرده گوش آسیب بزنید.

4. درمان کیپی گوش با جرم

تنها از طریق ساکشن گوش و خارج کردن ترشحات و جرم توسط دستگاه ساکشن و جرم گیری می باشد. شست و شوی گوش با آب روشی قدیمی و منسوخ می باشد که در آن توسط یک سرنگ بزرگ آب با شدت به داخل کانال گوش تزریق می شد و اقدام به خارج کردن جرم گوش می گردید . این روش ممکن است باعث برخورد آب با پرده گوش و سوراخ شدن پرده و یا برخورد نوک سرنگ با دیواره کانال گوش و زخم شدن یا خونریزی مجرا گردد. امروزه جرم گیری توسط دستگاه ساکشن انجام می شود و ترشحات یا جرم گوش توسط این دستگاه مکنده خارج می گردد البته در بعضی موارد که جرم گوش زیاد نباشد می توان توسط وسایلی مثل پروب ،یا قلاب اقدام به خارج کردن جرم گوش نمود.

بهترین قطره برای کیپی گوش

انتخاب قطره مناسب برای رفع گرفتگی گوش به علت ایجاد آن بستگی دارد. در واقع هر نوع گرفتگی گوش، درمان خاص خود را می طلبد و استفاده ی نادرست از قطره می تواند حتی باعث تشدید مشکل شود. در ادامه رایج ترین و مؤثرترین قطره های گوش معرفی شده اند:

۱. قطره گلیسیرین فنیکه

اگر علت گرفتگی گوش، تجمع جرم یا واکس گوش باشد، قطره گلیسیرین فنیکه (Glycerin Phenique) یکی از بهترین گزینه هاست. این قطره با نرم کردن و حل کردن جرم خشک شده، به تخلیه آسان تر آن کمک می کند. البته در صورتی که پرده گوش آسیب دیده یا پاره باشد، باید از مصرف هر نوع قطره خودداری کرده و ابتدا به پزشک مراجعه کنید.

۲. قطره های ضد التهاب و آنتی بیوتیک

زمانی که گرفتگی گوش ناشی از التهاب، آلرژی یا عفونت گوش میانی یا خارجی باشد، پزشک ممکن است قطره های دارویی مانند اوتی سپت (Otisept)، سیپروفلوکساسین (Ciprofloxacin) یا بتامتازون (Betamethasone) را تجویز کند. این داروها با کاهش التهاب، از بین بردن باکتری ها و کنترل ترشح، به باز شدن مجرای گوش و رفع احساس کیپی کمک می کنند.

نکته مهم این است که استفاده از قطره گوش باید حتماً زیر نظر پزشک متخصص انجام شود، زیرا تشخیص علت اصلی گرفتگی گوش (جرم، التهاب یا عفونت) فقط از طریق معاینه دقیق ممکن است.

اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از کیپ شدن گوش

پیشگیری از گرفتگی گوش بسیار ساده تر از درمان آن است. با رعایت چند نکته ی ساده می توانید از ایجاد انسداد، تجمع جرم یا التهاب در گوش جلوگیری کنید:

۱. اجتناب از ورود جسم خارجی به مجرای گوش

هرگز برای تمیز کردن گوش از گوش پاک کن یا اشیای نوک تیز استفاده نکنید. این کار نه تنها باعث تمیزی بیشتر نمی شود، بلکه ممکن است جرم را به عمق کانال گوش فشار دهد یا حتی به پرده گوش آسیب بزند.

۲. خشک کردن گوش پس از تماس با آب

پس از استحمام یا شنا، گوش ها را با حوله ی نرم و به آرامی خشک کنید. باقی ماندن رطوبت در مجرای گوش می تواند زمینه را برای رشد باکتری ها و بروز عفونت گوش خارجی (اوتیت اگسترنا) فراهم کند.

۳. مدیریت آلرژی و عفونت های بینی

در صورتی که دچار آلرژی فصلی، سینوزیت یا سرماخوردگی هستید، حتماً درمان خود را جدی بگیرید. التهاب یا گرفتگی بینی می تواند مسیر تهویه گوش میانی را مسدود کرده و منجر به احساس گرفتگی یا کاهش شنوایی موقت شود.

۴. پرهیز از تغییرات ناگهانی فشار هوا

در هنگام پرواز، غواصی یا سفر به ارتفاعات، بهتر است قبل از تغییر فشار محیط، با بلعیدن، خمیازه کشیدن یا جویدن آدامس گوش ها را آماده کنید تا از ایجاد فشار اضافی در داخل گوش جلوگیری شود.

سوالات متداول

۱. آیا گرفتگی گوش خودبه خود برطرف می شود؟

در برخی موارد بله، مخصوصاً زمانی که علت آن تغییر فشار یا سرماخوردگی خفیف باشد. اما اگر گرفتگی بیش از چند روز طول بکشد یا با درد و ترشح همراه باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.

۲. برای رفع گرفتگی گوش در خانه چه کاری می توان انجام داد؟

می توانید با بلعیدن، خمیازه کشیدن، انجام مانور والسالوا یا استفاده از بخور گرم به کاهش فشار در گوش کمک کنید. البته اگر علت گرفتگی جرم یا عفونت باشد، نیاز به درمان تخصصی دارید.

۳. آیا استفاده از گوش پاک کن باعث کیپ شدن گوش می شود؟

بله، گوش پاک کن معمولاً جرم را به عمق کانال گوش فشار می دهد و می تواند باعث انسداد یا حتی آسیب به پرده گوش شود. بهتر است تمیز کردن گوش توسط پزشک انجام شود.

۴. چه زمانی باید برای گرفتگی گوش به پزشک مراجعه کرد؟

اگر گرفتگی گوش بیش از ۳ روز ادامه دارد، یا با کاهش شنوایی، ترشح، سرگیجه یا درد همراه است، مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی ضروری است.