بد شنوایی و یا کم شنوایی پنهان چیست؟

کم شنوایی پنهان یا بد شنوایی چیست؟

بد شنوایی به حالتی اطلاق می شود که فرد با وجود داشتن شنوایی نرمال در درک و پردازش گفتار به ویژه در محیط های شلوغ و پر سر صدا مشکل دارد . این اختلال معمولاً با اختلال پردازش شنوایی مرکزی علائم یکسانی دارد و منشا آن بیشتر در سیستم عصبی مرکزی می باشد. عوامل عصبی ،شناختی و زبانی در بروز این اختلال نقش موثری دارند.

در این افراد آزمایشات شنوایی نتیجه نرمال دارد ولی در آزمایشات گفتاری در حضور نویز اختلال دیده می شود. شیوع این اختلال در کودکان مدرسه ای ۲ تا ۵ درصد می باشد که می تواند بر رشد زبانی و عملکرد تحصیلی کودک تاثیر بگذارد.

کم شنوایی پنهان (Hidden Hearing Loss) یک اختلال شنوایی پنهان و چالش برانگیز است که در آن فرد علی رغم داشتن نتایج طبیعی در آزمون های استاندارد شنوایی مانند ادیومتری یا ABR، با مشکلات جدی در درک گفتار به ویژه در محیط های پر سر و صدا مواجه می شود. این عارضه ناشی از آسیب های میکروسکوپی به سیناپس های عصبی بین سلول های مویی گوش داخلی و عصب شنوایی است که در تست های معمول قابل تشخیص نیست و اغلب به دلیل قرارگیری طولانی مدت در معرض صداهای بلند، پیری یا عوامل ژنتیکی ایجاد می گردد.

افراد مبتلا ممکن است احساس کنند صداها را می شنوند اما نمی توانند کلمات را به درستی تفکیک کنند، که این امر منجر به خستگی شنوایی، انزوا اجتماعی و نیاز به ابزارهای کمکی مانند سمعک های نامرئی، شارژی یا پیشرفته می شود؛ تشخیص زودهنگام از طریق آزمون های تخصصی تر و مدیریت با سمعک مناسب می تواند کیفیت زندگی را به طور قابل توجهی بهبود بخشد.

علائم بد شنوایی

بد شنوایی یا کم شنوایی پنهان اغلب با علائمی مانند دشواری در درک گفتار در محیط های شلوغ و پر سر و صدا، نیاز مکرر به تکرار جملات توسط دیگران، شنیدن صداها بدون فهم دقیق کلمات، خستگی سریع هنگام گوش دادن طولانی مدت و تمایل به افزایش صدای تلویزیون یا تلفن همراه ظاهر می شود؛ این نشانه ها علی رغم نتایج طبیعی در آزمون های شنوایی استاندارد، زندگی روزمره فرد را مختل کرده و ممکن است به انزوای اجتماعی منجر شود. که علائم کلی ان عبارتست از:

1. مشکل در درک گفتار در محیط های شلوغ
2. نیاز به تکرار مکرر گفتار
3. درک ضعیف گفتار سریع
4. اشتباه در تمایز کلمات مشابه
5. ضعف در مهارت های شنیداری مرتبط با تحصیل مثل املا و درک مطلب

علت ابتلا به بد شنوایی

علت اصلی بدشنوایی (مانند کم شنوایی پنهان) آسیب میکروسکوپی به سیناپس های عصبی بین سلول های مویی گوش داخلی و عصب شنوایی است که اغلب ناشی از قرارگیری طولانی در معرض صداهای بلند، افزایش سن، عوامل ژنتیکی، عفونت ها یا مصرف برخی داروهای سمی برای گوش می باشد و در آزمون های استاندارد شنوایی تشخیص داده نمی شود. تاثیرگذارترین علل عبارتند از:

1. عوامل عصبی: وجود ناهنجاری در عصب شنوایی و ساقه مغز که باعث پردازش ناکافی اطلاعات می شود.
2. عوامل شناختی: مشکلات در توجه و حافظه می تواند درک شنیداری را مختل کند.
3. عوامل زبانی و رشدی: کودکان دچار تاخیر زبانی و مشکلات یادگیری مستعد بد شنوایی هستند.
4.  عوامل محیطی: قرار گرفتن طولانی مدت در محیط های پر سر و صدا یا کم تحریک می تواند در رشد پردازش شنوایی اثر منفی بگذارد.

تشخیص بد شنوایی

آزمون های رفتاری پردازش شنوایی شامل وظایفی مانند تشخیص گفتار در نویز (HINT، WIN) شناسایی الگوهای زمانی (PPST، DPST) و آزمون های دوگوشی (DDT، CST) است. این آزمون ها برای شناسایی CAPD در کودکان و بزرگسالان با مشکل شنیدن در محیط شلوغ یا اختلالات یادگیری کاربرد دارند و به برنامه ریزی مداخله مانند آموزش شنوایی کمک می کنند.

آزمون های الکتروفیزیولوژیک مانند تست شنوایی سنجی ABR (اندازه گیری امواج I-V برای مسیر ساقه مغز و تشخیص نوروپاتی/تومور) و ASSR (تخمین آستانه فرکانسی در ۵۰۰-۴۰۰۰ هرتز) عینی و بدون نیاز به همکاری بیمار هستند. ارزیابی های شناختی-زبانی نیز حافظه شنوایی، توجه انتخابی و پردازش زبانی را بررسی کرده و تأثیر CAPD بر عملکرد تحصیلی و زبانی را مشخص می کنند.

درمان بد شنوایی گوش

درمان بدشنوایی گوش (CAPD) با تمرکز بر آموزش شنیداری آغاز می شود که شامل تمرینات تخصصی برای بهبود تفکیک گفتار و تمایز درک گفتار در نویز است. این برنامه ها با استفاده از نرم افزارهای آموزشی مانند LACE یا Angel Sound، مهارت های شنوایی را به صورت هدفمند تقویت کرده و به بیماران کمک می کنند تا در محیط های شلوغ بهتر گفتار را درک کنند. همزمان، تقویت محیط شنیداری با سیستم های FM در کلاس درس، سیگنال گفتار معلم را مستقیم به گوش دانش آموز رسانده و نسبت سیگنال به نویز را بهبود می بخشد، که برای کودکان با بدشنوایی گوش حیاتی است.

مداخلات شناختی شامل تمرینات حافظه کاری و توجه انتخابی با ابزارهایی مانند Cogmed یا بازی های شناختی، عملکرد مغز در پردازش همزمان اطلاعات شنوایی را ارتقا می دهد. در کنار آن، مداخلات زبانی با تمرکز بر واج شناسی، درک زبان گفتاری و آموزش های متاتلفظی (مانند Visual Phonics) به کودکان کمک می کند تا ارتباط بین صدا و معنای کلمات را بهتر برقرار کنند.

بد شنوایی در کودکان

بد شنوایی در کودکان یکی از چالش های مهم در حوزه شنوایی شناسی می باشد .این کودکان اغلب به صورت اشتباه با اختلال یادگیری تشخیص داده می شوند در حالی که مشکل اصلی پردازش شنوایی مرکزی است که بد شنوایی در کودکان منجر به مشکلات فراوانی می شود از جمله:

1. تاخیر در رشد گفتار و زبان
2. دشواری در تمایز واج ها
3. ضعف در مهارت های خواندن نوشتن و املا
4. کاهش تمرکز در محیط های پر سر و صدا
5. عملکرد تحصیلی پایین تر نسبت به هوش عمومی

علائم بد شنوایی در کودکان

بد شنوایی در کودکان با شروع برخی از علائم خود را نشان میدهد که با دانستن آن والدین میتوانند جلو شیوع بیماری را گرفته و آن را درمان نمایند:

1. کودک نمی تواند دستورات چند مرحله ای را دنبال کند.
2. در کلاس یا گروه پاسخ های نامناسب به پرسش ها می دهد.
3. در مکالمات روزمره نیاز به تکرار زیاد دارد.
4. در آزمون های گفتار در حضور نویز عملکرد ضعیف تری نشان می دهد.

پیامدهای بد شنوایی در کودکان

بدشنوایی گوش در کودکان اغلب منجر به افت تحصیلی مزمن می شود، زیرا کودک در پردازش گفتار معلم در کلاس شلوغ دچار مشکل شده و دستورات، درس ها و بحث های گروهی را از دست می دهد. این ناتوانی در تفکیک گفتار از نویز پس زمینه باعث تکرار اشتباهات در تکالیف، ضعف در خواندن و نوشتن، و عقب ماندگی در مهارت های پایه مانند ریاضی و زبان می گردد. مطالعات نشان می دهند کودکان با CAPD بدون مداخله زودهنگام، تا ۲ سال تحصیلی عقب تر از همسالان خود هستند و خطر ترک تحصیل در آنها افزایش می یابد.

شنوایی سنجی کودکان از آن جهت اهمیت دارد که می تواند مشکلات شنوایی پنهان را شناسایی کند که ممکن است در ابتدای امر به راحتی تشخیص داده نشوند، اما پیامدهای جدی به همراه دارند.

یکی دیگر از پیامدهای جدی، کاهش اعتماد به نفس است؛ کودک به دلیل پاسخ های نادرست مکرر، سرزنش معلم یا تمسخر همکلاسی ها، خود را "کودن" یا "ناتوان" می پندارد. این احساس ناکامی مداوم به انزوای اجتماعی، اضطرابی و حتی علائم افسردگی منجر می شود. والدین و متخصصان باید با تشخیص به موقع و مداخلات حمایتی مانند سیستم FM و آموزش شنیداری، از تبدیل این مشکلات شنوایی به آسیب های روانی-اجتماعی پایدار جلوگیری کنند.

سوالات متداول درباره بد شنوایی و کم شنوایی پنهان

آیا شستن گوش باعث بد شنوایی می شود؟

شستن گوش (Ear Irrigation) اگر توسط متخصص شنوایی شناس یا پزشک با تکنیک صحیح و تجهیزات استریل انجام شود، معمولاً ایمن است و باعث بدشنوایی نمی شود؛ بلکه برای رفع انسداد جرم گوش (Cerumen Impaction) که خود می تواند کم شنوایی موقتی ایجاد کند، کاربرد دارد. اما شستشوی نادرست، با فشار زیاد آب، دمای نامناسب یا در حضور عفونت/پارگی پرده گوش، خطراتی مانند آسیب به پرده گوش، عفونت ثانویه (اوتیت اکسترنا) یا التهاب کانال گوش دارد که ممکن است به طور موقت یا نادرتاً دائمی شنوایی را مختل کند. بنابراین، خودداری از شستشوی خانگی و مراجعه به متخصص کلید پیشگیری از عوارض است.

چگونه می توان از بدشنوایی پیشگیری کرد یا آن را مدیریت کرد؟

برای پیشگیری از بدشنوایی، از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صداهای بالای ۸۵ دسی بل (مانند کنسرت یا ماشین آلات) پرهیز کنید و از محافظ گوش استفاده نمایید؛ همچنین واکسیناسیون علیه بیماری هایی مثل سرخک و مننژیت، کنترل فشار خون و دیابت، و اجتناب از داروهای آسیب رسان به شنوایی (اوتوتوکسیک) مؤثر است. در صورت ابتلا، سمعک های دیجیتال، کاشت حلزون (برای موارد شدید)، درمان های گفتاردرمانی و اپلیکیشن های تقویت صدا می توانند کیفیت زندگی را بهبود بخشند؛ مشاوره منظم با شنوایی شناس نیز برای تنظیم ابزارها و پیگیری پیشرفت بیماری توصیه می شود.