کم شنوایی حسی عصبی چیست؟

کم شنوایی حسی عصبی در اثر آسیب سلول های حساسه شنوایی در گوش داخلی یا عصب شنوایی ایجاد می شود. در این نوع کم شنوایی مسیر انتقال صدا از گوش خارجی و میانی سالم می باشد ولی فرایند تبدیل انرژی مکانیکی یا آکوستیکی به پیام عصبی دچار اختلال می شود.

کم شنوایی حسی – عصبی در انواع یک طرفه یا دو طرفه ، تدریجی یا ناگهانی، مادرزادی یا اکتسابی در شدت های مختلف خفیف تا شدید و عمیق می باشد.

علائم کم شنوایی حسی عصبی

کم شنوایی حسی عصبی یکی از شایع ترین انواع کاهش شنوایی است که به دلیل آسیب در گوش داخلی یا عصب شنوایی ایجاد می شود. این نوع کم شنوایی معمولاً دائمی است و ممکن است به صورت ناگهانی یا تدریجی بروز کند. مهم ترین علائم آن عبارت اند از:

1. وزوز گوش: شنیدن صدایی مانند زنگ یا سوت در گوش، بدون وجود منبع صوتی خارجی.
2. کاهش شنوایی دائمی یا تدریجی: معمولاً در فرکانس های بالا بیشتر دیده می شود و باعث دشواری در درک صداهای زیر یا گفت وگوهای روزمره می شود.
3. سرگیجه و عدم تعادل: در مواردی که بخش تعادلی گوش داخلی نیز درگیر باشد.
4. کاهش درک گفتار: فرد صدای دیگران را می شنود اما در محیط های شلوغ قادر به تشخیص و درک واضح کلمات نیست.
5. الگوی خاص در ادیومتری: در آزمایش شنوایی (ادیومتری)، آستانه های راه هوایی و استخوانی معمولاً برابر هستند که از ویژگی های اصلی این نوع کم شنوایی است.

علل کم شنوایی حسی عصبی

علل متعددی می توانند منجر به کم شنوایی حسی عصبی شوند. در ادامه به رایج ترین آن ها اشاره می شود:

• پیرگوشی: شایع ترین علت کم شنوایی حسی عصبی که در اثر افزایش سن و آسیب تدریجی سلول های مویی گوش داخلی رخ می دهد.
• مصرف داروهای اتوتوکسیک: برخی داروها مانند جنتامایسین، نئومایسین و استرپتومایسین اثر سمی بر سلول های گوش داخلی دارند و باعث افت شنوایی می شوند.
• قرار گرفتن در معرض صدای بلند (نویز): تماس طولانی مدت با اصوات صنعتی یا موسیقی با صدای زیاد می تواند به سلول های شنوایی آسیب دائمی وارد کند.
• ضربه های مغزی: آسیب های شدید به سر یا شکستگی استخوان جمجمه ممکن است باعث تخریب ساختارهای شنوایی شود.
• عفونت های ویروسی و باکتریایی: بیماری هایی مانند مننژیت یا اوریون می توانند به گوش داخلی آسیب برسانند و باعث کاهش شنوایی شوند.
• بیماری منیر: ناشی از افزایش فشار مایع آندولنف در گوش داخلی است و معمولاً با سرگیجه، وزوز گوش و افت شنوایی همراه است.
• کاهش شنوایی ناگهانی: افت ناگهانی شنوایی که معمولاً به دلیل اختلال در خون رسانی یا عفونت ویروسی گوش داخلی ایجاد می شود و نیاز به درمان فوری دارد.

تشخیص کم شنوایی حسی عصبی

در تشخیص کم شنوایی حسی عصبی، متداول ترین روش انجام آزمایش ادیومتری تون خالص  است. در این تست، الگوی افت شنوایی در ادیوگرام به طور دقیق مشخص می شود و معمولاً شکل نمودار به روشنی نشان دهنده ی این نوع کم شنوایی است.

نتیجه آزمایش تمپانومتری در این بیماران معمولاً کاملاً نرمال است، زیرا در کم شنوایی حسی عصبی، گوش میانی عملکرد طبیعی دارد.

در تست OAE به دلیل اختلال در عملکرد سلول های مویی حلزون گوش، نتیجه تست منفی یا غایب خواهد بود. همچنین در تست شنوایی سنجی ABR، در صورتی که آسیب در عصب شنوایی یا مسیرهای عصبی مغز (ضایعه رتروکلئار) وجود داشته باشد، نتیجه تست غیرطبیعی به دست می آید.

درمان کم شنوایی حسی عصبی

از آنجایی که بیشتر انواع کم شنوایی های حسی عصبی دائمی و غیرقابل برگشت می باشند بیشتر تمرکز در درمان های توانبخشی می باشد. برای کم شنوایی های حسی عصبی خفیف تا شدید از انواع سمعک می توان استفاده کرد ولی در کم شنوایی های حسی عصبی عمیق که بیشتر در کودکان با کم شنوایی مادرزادی دیده می شود از کاشت حلزون شنوایی استفاده می شود که الکترود های کاشت مستقیماً عصب شنوایی را تحریک کرده و مسیر شنوایی مرکزی را فعال می کند. انجام این عمل در زمان حیاتی یعنی قبل از دو سالگی نقش مهمی در شکل گیری گفتار زبان کودک دارند.

درمان کم شنوایی حسی عصبی با دارو

در بعضی از انواع کم شنوایی حسی عصبی مثل کری ناگهانی از درمان دارویی با کورتیکواستروئیدها به روش خوراکی یا تزریق داخل گوشی استفاده می شود.

درمان کم شنوایی حسی عصبی با سلول بنیادی امروز روی انسان

در سال های اخیر تحقیقاتی روی سلول های بنیادی برای بازسازی سلول های مویی حلزون و عصب شنوایی انجام شده است ولی هنوز نتیجه قطعی در درمان با سلول های بنیادی به دست نیامده است .در این روش درمانی از دو مسیر استفاده می شود:

1.  بازسازی مستقیم که در آن سلول های بنیادی به سلول های مویی داخلی و خارجی یا نورون های حلزونی تمایز می یابند و جایگزین سلول های آسیب دیده می شوند.
2. بازسازی غیر مستقیم که در این روش سلول ها با ترشح فاکتورهای رشد موجب افزایش بقا و عملکرد سلول های شنوایی باقیمانده می شوند.

در درمان سلول های بنیادی از دریچه گرد حلزون با تزریق مستقیم داخل پریلنف یا اندولنف حلزون می باشد.

درمان کم شنوایی های حسی عصبی با سلول های بنیادی تحولی وسیع در حوزه شنوایی محسوب می شود هرچند هنوز در مرحله آزمایشی است اما پژوهش ها نشان داده که بازسازی سلول های مویی در آینده نه چندان دور امکان پذیر خواهد بود. ترکیب سلول درمانی با ژن درمانی می تواند راه را برای درمان قطعی کم شنوایی حسی عصبی دائمی باز کند.

درمان کم شنوایی حسی عصبی با طب سوزنی

این روش یک روش مکمل غیر تهاجمی می باشد که با تحریک نقاطی خاص از بدن با سوزن های نازک باعث جریان انرژی و خونرسانی و فعالیت عصبی در مسیر مرتبط با شنوایی می شود. هدف طب سوزنی در این زمینه تنظیم انرژی حیاتی در مسیرهای کلیه، کبد و کیسه صفرا است تا خون رسانی به اندام کورتی و عصب هشتم بهبود یابد.

اگرچه مکانیسم طب سوزنی و تاثیر آن بر شنوایی هنوز به طور کامل ثابت نشده است اما می توان گفت طب سوزنی چند عملکرد دارد:

1. افزایش جریان خون گوش داخلی
2. تعدیل سیستم عصبی خودکار
3. آزادسازی واسطه های شیمیایی و فاکتورهای رشد
4. کاهش التهاب و وزوز گوش

معمولا درمان دو تا سه جلسه هر هفته به مدت ۲ تا ۳ ماه انجام می شود.

درمان کم شنوایی حسی عصبی با سمعک

در کم شنوایی های خفیف تا شدید، مؤثرترین روش توانبخشی استفاده از سمعک های دیجیتال یا هوشمند است. این سمعک ها با فیلتر کردن نویز محیط، تقویت فرکانس های از دست رفته و تنظیم خودکار صدا، به بیماران کمک می کنند تا صداها را واضح تر و طبیعی تر بشنوند.

انتخاب نوع سمعک (پشت گوشی، داخل گوشی یا نامرئی) به میزان کم شنوایی، سن بیمار و شرایط ساختار گوش بستگی دارد. در کودکان یا بزرگسالان دارای کم شنوایی دوطرفه، تنظیم دقیق سمعک توسط شنوایی سنج نقش مهمی در بهبود درک گفتار دارد.

بهترین سمعک برای کم شنوایی حسی عصبی بسته به میزان افت شنوایی و شرایط گوش، معمولاً یکی از گزینه های زیر است:

• سمعک های پشت گوشی (BTE): برای افراد دارای کم شنوایی متوسط تا شدید، با قدرت تقویت بالا و کیفیت صدای شفاف.
• سمعک های داخل گوشی (ITE و ITC): برای کم شنوایی های خفیف تا متوسط، ظاهری نامحسوس تر دارند و صدای طبیعی تری منتقل می کنند.
• سمعک های نامرئی (IIC): مناسب برای کم شنوایی های خفیف تا متوسط و کسانی که به دنبال ظاهری کاملاً پنهان هستند.
• سمعک های هوشمند قابل اتصال به موبایل: این مدل ها امکان تنظیم صدا، کنترل نویز و هماهنگی با تلفن همراه را دارند و برای بیماران جوان یا فعال بسیار کاربردی اند.

از برندهای معتبر در درمان کم شنوایی حسی عصبی می توان به سمعک فوناک (Phonak)، سمعک ویدکس (Widex)، سمعک اتیکن (Oticon) و سمعک زیمنس (Signia) اشاره کرد که هرکدام دارای مدل های ویژه برای تقویت فرکانس های بالا هستند. تنظیم دقیق سمعک توسط کارشناس شنوایی سنجی بسیار مهم است تا بهترین عملکرد در درک گفتار و شفافیت صدا حاصل شود.

برای مشاهده قیمت انواع سمعک در مدل ها و برندهای مختلف، به صفحه قیمت سمعک مراجعه کنید. 

کم شنوایی حسی عصبی در نوزادان

این نوع کم شنوایی در کودکان حین تولد معمولاً به صورت دائمی و غیرقابل برگشت وجود دارد. شیوع این کم شنوایی ۱ تا ۳ مورد از هر هزار نوزاد در جهان می باشد.

تشخیص زودرس و شروع مداخله قبل از ۶ ماهگی در رشد طبیعی گفتار زبان کودک بسیار مهم می باشد بنابراین انجام غربالگری شنوایی حین تولد در نوزادان با تست شنوایی سنجی AABR و تست شنوایی سنجی OAE اهمیت زیادی دارد.

علل کم شنوایی حسی عصبی در نوزادان

1. علل مادرزادی به صورت سندرمی یا ژنتیکی
2. عفونت های مادرزادی
3. عوامل دوران بارداری
4. علل اکتسابی بعد از تولد مثل زردی بالا یا کمبود اکسیژن

سوالات متداول

1. کم شنوایی حسی عصبی چیست؟

کم شنوایی حسی عصبی نوعی از کاهش شنوایی است که به دلیل آسیب سلول های حساس گوش داخلی یا عصب شنوایی ایجاد می شود. در این حالت مسیر انتقال صدا از گوش خارجی و میانی طبیعی است، اما تبدیل ارتعاشات صوتی به پیام عصبی دچار اختلال می شود.

2. علائم کم شنوایی حسی عصبی چیست؟

از مهم ترین علائم می توان به وزوز گوش، کاهش شنوایی در فرکانس های بالا، سرگیجه، کاهش درک گفتار در محیط های شلوغ و نتایج خاص در تست ادیومتری اشاره کرد.

3. کم شنوایی حسی عصبی درمان دارد؟ 

در اغلب موارد این نوع کم شنوایی دائمی و غیرقابل برگشت است، اما قابل توانبخشی و کنترل می باشد. درمان ها شامل سمعک، کاشت حلزون شنوایی، داروهای ضدالتهاب (مثل کورتون) و روش های جدید مانند سلول های بنیادی و طب سوزنی هستند.

4. آیا کم شنوایی حسی عصبی ناگهانی قابل درمان است؟

بله، در صورتی که کم شنوایی به صورت ناگهانی بروز کند و در ساعات اولیه تشخیص داده شود، با تزریق یا مصرف داروهای کورتونی ممکن است تا حد زیادی قابل درمان باشد. تأخیر در درمان می تواند باعث دائمی شدن آسیب شود.

5. آیا سمعک برای کم شنوایی حسی عصبی مؤثر است؟

بله، در درجات خفیف تا شدید این نوع کم شنوایی، استفاده از سمعک های دیجیتال یا هوشمند می تواند تا حد زیادی قدرت شنوایی و درک گفتار را بهبود دهد. در موارد عمیق یا مادرزادی، کاشت حلزون شنوایی بهترین گزینه است.

6. آیا کم شنوایی حسی عصبی می تواند مادرزادی باشد؟

بله، بسیاری از نوزادان ممکن است با کم شنوایی حسی عصبی مادرزادی متولد شوند که معمولاً به علت عوامل ژنتیکی یا عفونت های دوران بارداری است. تشخیص زودهنگام با تست های OAE و AABR برای رشد گفتار کودک حیاتی است.

7. آیا کم شنوایی حسی عصبی در اثر دارو ایجاد می شود؟

بله، برخی داروها مانند جنتامایسین، نئومایسین و استرپتومایسین خاصیت اتوتوکسیک (سمی برای گوش داخلی) دارند و می توانند باعث آسیب دائمی به سلول های شنوایی شوند.

8. درمان کم شنوایی حسی عصبی با سلول بنیادی در چه مرحله ای است؟

تحقیقات سلول های بنیادی برای بازسازی سلول های مویی گوش داخلی در حال انجام است. هرچند هنوز در مرحله ی آزمایشی است، اما امید می رود در آینده نزدیک به عنوان یک روش درمان قطعی کم شنوایی حسی عصبی مورد استفاده قرار گیرد.