وزوز گوش و شیوع آن

وزوز گوش و شیوع آن

وزوز درک آگاهانه از حس شنوایی اصوات ناخواسته بدون حضور محرک صوتی خارجی می باشد که ماهیت این اصوات شنیده شده از لحاظ شدت فرکانس با یکدیگر متفاوت می باشد. از هر ۸ بزرگسال یک نفر به وزوز گوش مبتلا می باشد بنابراین از لحاظ درمانی بسیار حائز اهمیت است.

شیوع وزوز گوش مکرر با بالا رفتن سن بیشتر می شود. فشار خون بالا، سابقه سیگار کشیدن، فعالیت های همراه با سر و صدای بالا، شلیک اسلحه، مواجهه شغلی با اصوات بلند...موجب افزایش احتمال تجربه وزوز گوش مکرر می شود.

علل ایجاد کننده وزوز

اوایل باور بر این بود که وزوز گوش تنها مربوط به سیستم شنوایی محیطی یا مرکزی می باشد اما هم اکنون دخالت نواحی غیر شنیداری که مربوط به حس آگاهی و یا کشف اهمیت می باشد نیز شناسایی شده، بنابراین از لحاظ پاتوفیزیولوژی وزوز گوش یک پدیده پیچیده و چند عاملی می باشد که استرس در به وجود آوردن آن نقش مهمی دارد.
می توان گفت یک تغییر جزئی یا آسیب گسترده در سیستم شنوایی محیطی می تواند عامل به وجود آورنده یا شروع وزوز گوش باشد اما وزوز گوش ارتباطی قوی با تغییرات عصبی در دستگاه شنوایی مرکزی دارد که این تغییرات باعث می شود داده های نرمال از طریق حلزون گوش داخلی به مغز ارسال نشده و منجر به شروع وزوز گردد.

انواع وزوز گوش

وزوز گوش عمدتاً به دو نوع عینی و ذهنی طبقه بندی می شود.
وزوز عینی معمولاً به صورت مکانیکال ایجاد شده و توسط فرد معاینه کننده یا پزشک هم شنیده می شود که علل ایجاد کننده آن می تواند ساختارهای عروقی، ماهیچه ای، اسکلتی یا تنفسی باشد.
وزوز ذهنی که درک صدا در نبود محرک صوتی می باشد تنها توسط خود فرد مبتلا به وزوز شنیده می شود که احتمال به وجود آمدن این نوع شایع تر می باشد و با طیفی از دلایل احتمالی از جمله آسیب به دستگاه شنوایی مرتبط می باشد .
وزوز گوش اغلب به صورت شنیدن صداهایی با فرکانس های مختلف در بیمار توصیف می شود که می توان به موارد زیر اشاره کرد:

صدای زنگ، صدای زنبور، صدای سوت، جیرجیر، غرش، صدای موتور، صدای خرد کردن که بیمار می تواند آن را در بلندی ها یا شدت های مختلف در یک یا هر دو گوش توصیف کند.

پیامدهای وزوز بر روی زندگی افراد

واکنش های متفاوت و متناقضی از سمت بیماران مبتلا به وزوز در مورد آن گزارش شده است .بیشتر مبتلایان به وزوز گوش آن را بسیار مشکل زا توصیف نمی کنند اما برخی ممکن است واکنش های بسیار جدی و شدیدتری نشان دهند. در بعضی از افراد وزوز شدید گوش باعث اختلالات شدیدی مثل اضطراب، احساس ناامیدی، تحریک پذیری و افسردگی میشود. وزوز بسیاری از جنبه های روزانه زندگی را مختل بکند شایع ترین اختلالی که در افراد با وزوز گوش شدید ایجاد می شود بی خوابی می باشد.
در بسیاری از افراد با وزوز گوش افزایش حساسیت نسبت به صدا یا بیش شنوایی و همچنین ترس از صدا یا بیزاری نسبت به برخی از اصوات یا میزوفونیا یا فنوفوبیا گزارش شده است.

برخی از توصیفات وزوز عبارتند از

اغلب اوقات وزوز گوش مانند یک صدای زنگ است اما گاهی اوقات سریعا به یک صدای بم شدید تغییر پیدا می کند. وزوز به آرامی من را دیوانه می کند و واقعاً افسرده کننده است گاهی احساس می کنم نمی توانم با آن کنار بیایم.

مدیریت وزوز

اکثر مردم دنبال راه درمانی دائمی برای تسکین وزوز گوش می باشند که برای همیشه از شر آن خلاص بشوند. اگرچه دارودرمانی مداخله انتخابی برای اکثر افراد مبتلا به وزوز گوش می باشد اما در حال حاضر هیچ داروی مشخصی برای از بین بردن آن وجود ندارد.
دو رویکرد درمانی عمده جهت مدیریت وزوز وجود دارد:
۱-رویکردهای درمانی که هدفشان روی درک وزوز می باشد.
۲- رویکردهای درمانی که هدفشان عکس العمل نسبت به وزوز گوش می باشد.

رویکردهای درمانی کاهش درک وزوز

۱- مدیریت پزشکی
۲- صدا درمانی
۳- تجویز وسایل کمک شنیداری
۴- درمان بازآموزی وزوز (TRT)

مدیریت پزشکی

زمانی که یک مشکل پزشکی عامل به وجود آورنده وزوز باشد مانند بیماری منییر یا بیماری اتو اسکلوزیس استفاده از مداخلات دارویی و یا جراحی می تواند باعث از بین رفتن وزوز گوش و یا کاهش آن شود، اگرچه در بسیاری از موارد نیز علی رغم مداخلات پزشکی انجام شده مشکل وزوز باقی می ماند که در این موارد باید به عنوان یک بیماری مزمن مدیریت شود و با استفاده از مداخلات غیر پزشکی باعث کمتر شدن استرس و اضطراب فرد شویم.

صدا درمانی

استفاده از صدا می تواند باعث کاهش مزاحمت ناشی از وزوز گوش شود و همچنین باعث بهبود فوری و کنترل هیجانات شده و در نهایت منجر به عادت کردن و کاهش توجه به وزوز گوش گردد. در این روش از دستگاه هایی استفاده می شود که قادر هستند اصواتی با فرکانس های مختلف تولید کنند و حواس فرد را از وزوز گوش پرت کرده اما کاملاً آن را پوشش نمی دهند. از جمله اصوات مورد استفاده در این دستگاه ها نویز سفید، صداهای طبیعت و یا موسیقی می باشد.

وسایل کمک شنوایی

در مواردی که وزوز گوش همراه با کاهش شنوایی باشد استفاده از سمعک برای بیمار می تواند در پوشاندن وزوز گوش او بسیار موثر باشد. در این بیماران استفاده از سمعک هم باعث تقویت شنوایی و هم باعث پوشش وزوز در آنها می شود.

درمان بازآموزی وزوز

این درمان نوعی درمان عادت پذیری است که از دو جزء تشکیل شده:
- جزء مشاوره بازآموزی 
- جزء صدادرمانی

در واقع این روش درمانی دستگاه های عصبی خودکار و لیمبیک را هدف قرار می دهد و فرض بر این است که که وزوز گوش یکی از عوارض سازو وکارهای جبرانی طبیعی در مغز می باشد.
در این روش درمانی واکنش های فیزیولوژیک فرد نسبت به وزوز گوش دچار عادت پذیری می گردد و با تکرار این فرایند، عادت پذیری تقویت می شود، بنابراین هدف این روش عادت پذیری فرد نسبت به وزوز گوش می باشد. جهت ایجاد تاثیرات پایدار این روش درمانی یک دوره ۱۸ ماهه توصیه می گردد.

رویکردهای درمانی کاهش عکس العمل نسبت به وزوز

اگرچه سازوکارهای ایجاد وزوز گوش به صورت کامل مشخص نشده است اما نظریات فعلی خاستگاه وزوز گوش را نه تنها به دستگاه شنوایی بلکه به مسیرهای غیر شنوایی نیز مرتبط می داند. زمانی که به وزوز گوش توجه می شود مراکز هیجانی مغز فعال می گردد.
استرس ناشی از وزوز گوش به دلیل باورهای اشتباه و یا رفتارهای مخرب فرد است که در قبال وزوز گوش خود دارد. مثل دور نگه داشتن خود از محیط های صوتی و یا محیط هایی که دارای سر و صدا هستند با این تصور که ممکن است باعث تشدید وزوز گوش شود.

به دلیل شیوع بالای استرس های روانی در بین افراد مبتلا به وزوز گوش انواع مداخلات روانشناسی معرفی شدند که سه رویکرد اصلی در این مداخلات مورد استفاده قرار می گیرد:

۱- کاهش استرس با استفاده از روش ذهن آگاهی
۲- درمان پذیرش و تعهد
۳- درمان رفتاری شناختی (cbt)

کاهش استرس بر اساس ذهن آگاهی

ذهن آگاهی مستلزم توجه هدفمند و بدون قضاوت به لحظه حال، کنترل آرامش، تحمل ناراحتی و احساسات منفی می باشد. این پدیده بر اساس این فرضیه است که به احساسات اجازه دهیم همانطور که هستند بروز کنند تا تاثیرات منفی آنها کمتر شود.

درمان پذیرش و تعهد

این روش متمرکز بر روی کارایی عملکردی افکار و اعمال می باشد و به فرد آموزش داده می شود که چگونه تفکرات و هیجانات خود را کنترل کرده که باعث کاهش استرس و اضطراب گردد و همچنین نگرانی و تفکر در مورد وزوز گوش را کمتر می کند.

درمان رفتاری شناختی

در این مدل پیشنهاد می شود که مانند هر محرک تکراری وزوز گوش نیز تازگی خود را از دست داده و به این ترتیب فرایند عادت پذیری آغاز می شود که به صورت کاهش درک و عکس العمل نسبت به وزوز گوش در طول زمان تعریف می شود. عادت پذیری بایستی به صورت طبیعی اتفاق بیفتد تا درک وزوز گوش دیگر با پاسخ هیجانی منفی همراه نباشد و بر روی عملکرد روزانه فرد تاثیر نگذارد. عدم عادت پذیری باعث تداوم وزوز گوش شده دلیل کاهش توانایی در نادیده گرفتن آن می شود، در این حالت برانگیختگی بالای هر دو دستگاه عصبی مرکزی و خودکار باعث افزایش بعد هیجانی درک وزوز گوش شده و وزوز گوش مزمن مختل کننده را ایجاد می کند.

به دلیل ارتباط بین وزوز گوش و استرس cbt برای درمان وزوز گوش پیشنهاد شده است. کاربرد و هدف اصلی این درمان کاهش استرس ناشی از وزوز گوش است به عبارت دیگر هدف از این درمان تغییر افکار مضر در مورد وزوز گوش از طریق تغییر رفتاریست که می تواند واکنش فرد نسبت به وزوز گوش را دگرگون کند، در حقیقت "سی بی تی" نه به خود وزوز گوش بلکه واکنش های هیجانی و مسائل مربوط به وزوز می پردازد.

cbt بهترین نتایج را در بین تمام درمان های وزوز گوش داشته است و این رویکرد درمانی شامل مشارکت فعال ، تکالیفی در منزل بین جلسات و پیشگیری از عود مجدد است. افراد معمولاً توسط یک درمانگر حمایت می شوند. داشتن انگیزه تغییر عادات و رفتارها برای اثربخشی این درمان ضروری است تا فرایند عادت پذیری را ایجاد کرده و از عدم خوگیری به وزوز جلوگیری به عمل بیاورد.

به منظور کاهش برانگیختگی فیزیولوژیک مربوط به استرس روش هایی مانند آرامسازی با هدف کاهش استرس در این درمان گنجانده شده است. بنابراین این درمان بر روی عناصر شناختی و رفتاری متمرکز است. درمان شناختی بر روی نحوه تفکر فرد درباره وزوز و اجتناب از ایده پردازی منفی متمرکز است و از فعال سازی رفتاری و مواجهه درمانی برای کمک به فرد استفاده می کند تا فعالیت های مثبت تری داشته باشد و عملکردش کمتر به دلیل ترس یا اضطراب مختل گردد. علاوه بر این cbt بر روی تصویرسازی مثبت یعنی تمرکز بر یک مسئله مطلوب, کنترل توجه یعنی دور کردن توجه از وزوز گوش در زمان آزاردهنده بودن , مواجهه با موقعیت های ایجاد کننده اضطراب برای کاهش استرس ناشی از آن و آموزش آرامسازی متمرکز می باشد.